سهام بین
افزایش نرخ بهره بانکی که به منظور کنترل بازار ارز انجام گرفته، می‌تواند سرمایه‌ها را معطوف خود کند و روی بازار بورس نیز تاثیر بگذارید؛ تاثیر افزایش نرخ بهره بانکی روی بازار بورس را اینجا بخوانید.
همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی خطاب به رئیس دولت سیزدهم نوشت: با توجه به ناترازی بانک‌ها، روند تورم، نرخ ارز و بورس نیمه جان، اصرار به نرخ بهره 30 درصد، قیمت‌گذاری‌های دستوری، برداشت‌های متعدد از بورس و اختلاف 17 هزار تومانی دلار نیمایی با بازار، آثار منفی غیرقابل جبرانی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
رئیس پیشین بانک مرکزی خطاب مبنی بر تاثیر افزایش نرخ بهره بانکی روی بازار بورس معتقد است که عواملی چون نرخ بهره 30 درصدی، قیمت‌گذاری‌های دستوری، اختلاف 17 هزار تومانی دلار نیمایی و بازار آزاد، نرخ ارز و تورم و ناترازی‌های بانک‌ها عواملی هستند که باعث تداوم طولانی مدت روند منفی بازار بورس شده‌اند. به گونه‌ای که بازار سهام در چهارشنبه 25 بهمن ماه با افت 12 هزار واحدی مواجه شد و 3 روز از 4 روز کاری هفته را ریزشی به پایان رساند.
وضعیت شاخص بورس در هفته‌های اخیر
شاخص کل بورس در پایان معاملات روز چهارشنبه 25 بهمن ماه در سطح 2 میلیون و 78 هزار واحدی ایستاد و ارزش معاملات خرد نیز به 4,397 میلیارد تومان رسید که نسبت به میانگین هفتگی نه تنها افزایشی نداشته، بلکه نسبت به میانگین ماهانه نیز با 7 درصد کاهش همراه بوده است. تراز ورود و خروج پول حقیقی نیز مانند روزهای گذشته منفی بوده است.
همچنین بازار در یک ماه اخیر 24 روز به صورت پی در پی نزولی بوده است و تنها یک یا دو روز صعودی بوده که این مساله کمی سوال برانگیز است که دلیل این سقوط بی وقفه بورس چیست؟ ارزش معاملات بورس نیز در کانال 4 هزار میلیارد تومانی دست و پا می‌زند و تحلیلگران معتقدند که اگر ارزش معاملات تا 10 هزار میلیارد تومان رشد نکند، تحرک قیمت در نمادهای شاخص ساز مشاهده نخواهد شد.
افزایش نرخ بهره بانکی چه ضربه‌ای به بورس زد؟
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در مورد ریزش بورس در ماه‌های اخیر گفت: مهم‌ترین مساله مربوط به سیاست‌گذاری‌های دولت است. درواقع یک رابطه معکوسی میان افزایش نرخ بهره و شاخص بورس وجود دارد. درصورتی که نرخ بهره افزایش یابد، نقدینگی از بازار بورس خارج و به سمت سپرده‌های بانکی سرازیر می‌شود. درحال حاضر انتشار اوراق سپرده با بهره 30 درصدی و افزایش نرخ بهره بانکی، باعث کمبود نقدینگی در بنگاه‌های اقتصادی شده و جذابیت بازار سرمایه کاهش یافته است.
به نظر می‌رسد این ابزار اقتصادی جهت جذاب سازی ریال استفاده شده تا سپرده‌های ریالی به ارز خانگی تبدیل نشوند. بانک مرکزی عملا نرخ بهره را به 30 درصد رسانده و از طرف دیگر نرخ بهره اوراق اسناد خزانه یا همان اوراق بدهی دولت به 31 درصد افزایش یافته است. اما این گواهی‌ها در تقابل با بورس عمل کرده اند و مبالغی که مردم در بورس سرمایه‌گذاری کردند نیز به سمت سپرده‌های ریالی سرازیر شد.
سیاست‌های انقباضی دولت
قدرت‌الله امام‌وردی نیز در مورد تاثیر افزایش نرخ بهره بانکی روی بازار بورس گفت: انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ علی الحساب 30 درصد از سوی دولت به منظور جذب منابع مالی در سیستم بانکی است تا از این طریق به نوعی سیاست انقباضی پولی اجرا شود. همچنین او با اشاره به همزمانی انتشار این اوراق سپرده خاص با افزایش نرخ دلار اضافه کرد: به نظر نمی‌رسد این سیاست برای جذاب شدن ریال باشد، چراکه افزایش نرخ دلار به دلیل عدم اطمینان مردم از آینده و مشکلات اقتصادی به واسطه درگیری‌های نظامی و عدم تعاملات سیاست ایران با کشورهای دیگر است.
همچنین امام‌وری در پاسخ به این سوال که این ابزار جمع‌آوری نقدینگی چه مقدار مناسب است، گفت: در بخش سیاست‌های انقباضی و انبساطی، دولت دارای سه ابزار است، این ابزارها به نرخ تنظیم و عملیات بازار باز، نرخ ذخیره قانونی و انتشار اوراق بدهی بازمی‌گردد که برای کنترل حجم نقدینگی، گواهی سپرده خاص منتشر می‌شود تا حجم پول در گردش کاهش یابد و تحت کنترل دولت قرار بگیرد.
افزایش نرخ بهره برای کنترل قیمت ارز
سیاست اصلی دولت برای افزایش نرخ بهره، کنترل قیمت ارز و کاهش تمایل مردم برای خرید دلار است. اما موتورهای خلق پول تنها نقدینگی در گردش میان مردم نیست تا با کنترل آن بتوان تورم را کاهش داد. درواقع خلق پول در سیستم بانکی درون‌زا شده و این سیستم از هیچ پول خلق می‌کند و منتظر سپرده‌گذاری مردم در بانک نیست. بنابراین این روش شاید در کوتاه مدت تاثیرگذار باشد، اما نمی‌تواند در طولانی مدت روی قیمت ارز اثر بگذارد. قیمت ارز باید در بازار عرضه و تقاضا تامین شود، اما در جامعه ای که قیمت‌های ارز و تعداد عرضه آن در دست بانک مرکزی است، دیگر بازار ارز معنایی ندارد.
امام‌وردی تصریح کرد که حجم ذخایر نقدینگی دولت کاهش یافته و حداقل تقاضای اقتصاد با این میزان ارز پوشش داده نمی‌‌شود. از طرف دیگر هم قیمت دلار به دلیل تحولات و مشکلات امنیتی منطقه با نوسان‌هایی روبرو است که موجب شده تا سرمایه گذاران برای ایجاد احساس امنیت سرمایه خود را روی دلار و ارز خارجی سرمایه گذاری کنند. دولت نیز برای مقابله با این مساله مجبور به افزایش نرخ بهره شده که در تقابل با بازار بورس است. بنابراین این یک چرخه اقتصادی است که افزایش نرخ دلار، افزایش نرخ بهره و کاهش شاخص بورس را به همراه دارد.
پیش‌بینی وضعیت بازار بورس در پی افزایش نرخ بهره
در کنار تاثیر افزایش نرخ بهره بانکی روی بازار بورس، کاهش شدید نقدینگی یکی از مشکلات اقتصادی جامعه است که در کنار افزایش تورم، جذابیت بورس و سرمایه گذاری در این حوزه را کاهش می‌دهد. قیمت‌گذاری‌های دستوری، فاصله عجیب میان نرخ ارز دولتی با بازار که عملا موجب تنبیه صادرکنندگان و تشویق وارد کنندگان شده است، عوامل مهم دیگری هستند که مردم را ترغیب به سرمایه‌گذاری خارج از بورس کرده اند.
اما آنچه که مسلم است استقبال سرمایه‌گذاران از بورس کم‌تر شده و اعتماد مردم نسبت به این بازار کاهش یافته است. دولت در سال 1403 هزینه شرکت‌ها را بسیار بالا برده و سرمایه‌گذاران تمایل دارند تا در اوراق بدون ریسک با سود 30 درصد شرکت کنند. درنتیجه ارزش بازار به حداقل خود رسیده و ارزش کل آن به زیر 150 میلیارد دلار رسیده است. بنابراین، بازگشت اعتماد به این بازار به تصمیمات دولت بستگی دارد.
