بررسی واردات خودروهای کارکرده؛ واقعیت‌ها، چالش‌ها و تاثیر آن بر اقتصاد و بازار سرمایه ایران

مقدمه: موج جدید بحث‌ها پیرامون واردات خودروهای کارکرده

در ماه‌های اخیر، موضوع واردات خودروهای کارکرده به کشور به یکی از مهم‌ترین مباحث اقتصادی و بازار خودروی ایران بدل شده است. این مساله در حالی مطرح شده که هنوز واردات عملیاتی نشده و شاهد چالش‌ و ابهامات فراوانی در مقررات و ضوابط فنی هستیم. با وجود ابلاغ رسمی این آیین‌نامه به گمرکات، مخالفان و موافقان هر یک دلایل خاص خود را برای اتخاذ موضع درباره این سیاست دارند.

مواضع مخالفان: شأن مردم یا برهم زدن انحصار؟

آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی، در اظهارنظری جنجالی، واردات خودروهای دست دوم را "حرام" دانسته و آن را ناسزاوار مردم ایران عنوان کرده است. او معتقد است که ایرانی‌ها باید از خودروهایی استفاده کنند که با شأن آن‌ها همگون باشد و با اشاره به محصولات داخلی، بر ضرورت حفظ تولید داخل تاکید کرده است. این در حالیست که هزاران خودروی قدیمی دهه ۸۰ میلادی همچنان در خیابان‌های کشور تردد می‌کنند و مصرف‌کنندگان ناچار به انتخاب میان گزینه‌های نه چندان باکیفیت داخلی هستند.

پاسخ کارشناسان به ادعاهای اقتصادی

گروهی از کارشناسان حوزه خودرو و اقتصاد نیز در مقابل این نگاه، تاکید دارند که کیفیت خودروهای ساخت داخل، تفاوت چندانی با محصولات خارجی دهه ۸۰ میلادی ندارد. آن‌ها می‌پرسند اگر سوار شدن بر خودروی کارکرده خارجی بی‌احترامی تلقی می‌شود، پس حضور خودروهای سالخورده ایرانی چه توجیهی دارد؟ این کارشناسان معتقدند آزادسازی واردات خودروهای کارکرده می‌تواند زمینه‌ساز رقابت و ارتقاء کیفی صنعت خودروسازی کشور باشد؛ موضوعی که بر بازار سهام و ارز نیز تاثیرگذار خواهد بود.

قیمت نجومی خودروهای کارکرده؛ بازار غیررقابتی و نقش ارز

قیمت برخی خودروهای کارکرده مانند تویوتا لندکروز مدل ۲۰۱۳ اکنون به حوالی ۱۸ میلیارد تومان رسیده که معادل حدود ۱۸۰ هزار دلار است؛ با این مبلغ در بازارهای جهانی می‌توان خودروهای لوکس دنیا را خریداری کرد. این وضعیت اعتراض بسیاری از فعالان بازار را به دنبال داشته، زیرا نبود سیاست شفاف ارزی و واردات محدود سبب رشد حباب قیمتی و احتکار خودرو توسط دلالان شده است. نوسانات بازار ارز و نبود رقابت آزاد یکی از عوامل اصلی نابسامانی در بازار سرمایه و خودرو محسوب می‌شود.

فرصت‌ها و چالش‌های بازار خودروهای دست دوم

در شرایطی که بازار داخلی خودرو گرفتار رکود تورمی است، خودروهای کارکرده وارداتی از کشورهای پیشرفته همچنان طرفداران زیادی دارند. بسیاری از مصرف‌کنندگان خودروهای آلمانی، ژاپنی و کره‌ای مدل‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۳ را به نمونه‌های صفرکیلومتر داخلی ترجیح می‌دهند. آن‌ها معتقدند کیفیت ساخت، فناوری و ایمنی این محصولات بسیار بالاتر از محصولات تولیدی ایران‌خودرو و سایپا است.

گرچه طی سال‌های اخیر خرید و فروش خودروهای کارکرده با رشد قیمتی همراه بوده اما فعالان اقتصادی تاکید دارند ورود خودروهای کارکرده به بازار می‌تواند منجر به تعدیل قیمت‌ها، افزایش انتخاب مصرف‌کنندگان و کاهش نگاه سرمایه‌محور به خودرو شود؛ موضوعی که تاثیر مستقیمی بر بورس، سرمایه‌گذاری و حتی بازار رمزارزها خواهد داشت.

ضرورت اصلاح سیاست‌های وارداتی؛ درس‌هایی از گذشته

اگرچه ممنوعیت واردات خودرو تا حدودی رفع شده، اما همچنان پروسه ثبت سفارش پیچیده و سهمیه‌بندی‌ها، ورود آزاد خودرو به کشور را منتفی کرده است. انحصار در اعطای مجوز واردات توسط شرکت‌های خاص، نبود شفافیت و مقررات خلق‌الساعه، فضا را برای سوءاستفاده برخی سودجویان فراهم آورده است. تجربه موفق دولت‌های نهم و دهم در آزادی واردات خودرو نشان داد که با صدور مجوز واردات برای تمامی شهروندان، موجی از رقابت در بازار ایجاد شده و کیفیت محصولات ارتقاء می‌یابد.

تاثیر سیاست‌های خودرو بر بازار ارز دیجیتال و اقتصاد ایران

خرید و فروش خودروهای وارداتی به عنوان یک سرمایه‌گذاری از دیرباز مورد توجه فعالان اقتصادی بوده و حتی مالکان خودرو به دنبال راهکارهایی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود در مقابل افت ریال هستند. از سوی دیگر، قفل شدن نقدینگی در خودرو و هدایت آن به سمت بازارهای موازی مانند بورس، طلا و ارز دیجیتال، موجب شکل‌گیری حباب‌های جدید قیمتی شده است. اصلاح نظام وارداتی خودرو و رقابتی کردن فضا، می‌تواند بخشی از این سرمایه‌ها را به بخش‌های مولد هدایت کند.

بحران صنعت خودروسازی؛ ضرورت تحلیل کارشناسانه برای آینده

بازار انحصاری خودرو همواره باعث شده رقابت، نوآوری و پیشرفت جای خود را به تولید مستمر محصولات کم‌کیفیت بدهد. ضعف در ایمنی، فناوری و امکانات محصولات داخلی موجب شده تنها قابلیت رقابت با خودروهای دهه ۸۰ میلادی را داشته باشند. این عوامل پیامدهایی مثل بحران انرژی، تصادفات جانی و هزینه‌های نگهداری بالا برای مصرف‌کنندگان به همراه داشته است.

کارشناسان اقتصادی تاکید می‌کنند تصمیمات این حوزه باید بر پایه تحلیل داده‌های به‌روز، توجه به بازارهای جهانی خودرو، فناوری‌های نوین مانند بلاکچین، و گرایش‌های جدید سرمایه‌گذاری گرفته شود تا شاهد نوسازی ناوگان حمل و نقل، ارتقاء صنعت و رشد بازار سرمایه کشور باشیم.

جمع‌بندی: اصلاحات اساسی، پیش‌شرط رونق اقتصاد و بازار سرمایه ایران

ورود خودروهای کارکرده می‌تواند گره‌گشای بسیاری از بحران‌های پنهان در بازار سرمایه، بورس و اقتصاد کلان کشور باشد. اما موفقیت این سیاست نیازمند تدوین مقررات شفاف، ایجاد فضای رقابتی و توجه به منافع ملی و عمومی است. تنها با این رویکرد می‌توان موجبات افزایش رضایت شهروندان و رشد واقعی اقتصاد را فراهم کرد.