عرضه همزمان هلدینگ های شستا؛ چالش تاب آوری بازار سرمایه و پیامدهای اقتصادی

شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) به‌تازگی اعلام کرده است که در چارچوب برنامه هفتم توسعه کشور، تصمیم دارد سهام مدیریتی پنج هلدینگ بزرگ خود را به صورت همزمان در بازار سرمایه عرضه کند. این تصمیم در حالی گرفته شده که طبق برخی تحلیل‌ها، هدف اصلی این اقدام اصلاح ساختار اقتصادی ایران و افزایش شفافیت مالی عنوان شده است، اما ابعاد گسترده عرضه سهام سبب طرح پرسش‌هایی درباره تاثیر آن بر بازار بورس، تامین مالی شستا و حتی سلامت کلی اقتصاد کشور شده است.

زمینه و دلایل عرضه گسترده سهام هلدینگ‌های شستا

براساس بیانیه رسمی شستا، واگذاری سهام این هلدینگ‌ها بخشی از مسیر اجرای مواد قانونی جدید در برنامه هفتم توسعه و حرکت به سوی کاهش نقش دولت در اقتصاد است. همچنین تاکید شده که این سیاست در راستای اصل 44 قانون اساسی و تشویق بخش خصوصی به مشارکت بیشتر در اقتصاد کشور اجرا می‌شود. از نگاه خوشبینانه، این رویکرد می‌تواند منجر به جذب سرمایه‌های سرگردان و ارتقای کارآمدی تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای شود.

با این حال، کارشناسان بازار سهام معتقدند چنین عرضه سنگینی، تنها برای اجرای تکالیف قانونی تعریف نشده و احتمالا بیانگر نیاز فوری شستا به منابع نقدینگی جهت انجام تعهدات مهمی چون پرداخت مستمری بازنشستگان و اجرای پروژه‌های بیمه‌ای نیز هست. این فشار می‌تواند شستا را ناچار به فروش دارایی‌های راهبردی خود، حتی با وجود پتانسیل ارزشمند آنها، کرده باشد.

پیامدهای احتمالی عرضه همزمان هلدینگ‌ها در بازار سرمایه

یکی از وجوه قابل‌تامل عرضه همزمان پنج هلدینگ بزرگ، امکان جذب قابل توجه نقدینگی از سوی نهادها و سرمایه‌گذاران حقوقی است. از آنجا که این شرکت‌ها به دلیل دارایی‌های متنوع صنعتی و سودآوری بالا مورد علاقه بازار هستند، ممکن است شاهد مهاجرت بزرگی از منابع مالی به سمت خرید این سهام باشیم؛ امری که در کوتاه‌مدت به کاهش نقدینگی در سایر بخش‌های بازار سهام و رشد فشار فروش بر شرکت‌های کوچک‌تر منجر خواهد شد.

به باور فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، این حجم از عرضه سهام می‌تواند به منزله آزمونی حیاتی برای سنجش توان بازار سرمایه در جذب و مدیریت شوک‌های عرضه بالا باشد. وی معتقد است حتی اگر واگذاری عمدتاً به دلیل تعهدات قانونی باشد، تامین منابع مالی جهت خرید این بلوک‌های سهام در بازار داخلی چالش‌برانگیز خواهد بود.

رابطه بین خصوصی‌سازی، دولت و سرمایه‌گذاران بورس

یکی از اهداف کلیدی عرضه سهام توسط شستا، حرکت به سمت واگذاری بنگاه‌های دولتی و کاهش تصدی‌گری دولت در اقتصاد است. خصوصی‌سازی واقعی و واگذاری مدیریت به بخش خصوصی می‌تواند موجب افزایش شفافیت مالی، ایجاد رقابت سالم و بهبود کارآمدی بازار شود. این موضوع نه‌تنها برای بورس تهران بلکه برای رشد اقتصاد دیجیتال، بازارهای پولی و همچنین فضای سرمایه‌گذاری در رمزارزها و بلاکچین نیز پیامد مثبت دارد؛ زیرا پویایی و اعتماد بازار را افزایش می‌دهد.

اما ایجاد تعادل میان واگذاری گسترده سهام و تثبیت بازار سهام نیازمند سیاست‌گذاری دقیق و نظارت هوشمندانه‌تری خواهد بود. فقدان برنامه‌ریزی مؤثر می‌تواند منجر به ایجاد هیجان کاذب یا حتی شوک‌های منفی روانی در بازار سهام شود که سرمایه‌گذاران خرد و کلان را در معرض ریسک‌های جدید قرار می‌دهد.

آیا شستا ناچار به فروش دارایی‌های استراتژیک شده است؟

تحلیلی که برخی کارشناسان ارائه می‌کنند این است که شستا گاهی اوقات برای تحقق تعهدات خود، نظیر پرداخت حقوق بازنشستگان، به فروش دارایی‌های راهبردی و با ارزش خود روی ‌آورده است. چنین اقدامی در بلندمدت می‌تواند ریسک‌هایی همچون تضعیف توان مالی صندوق تأمین اجتماعی و کاهش دارایی‌های کلیدی را به همراه بیاورد، موضوعی که باید مورد توجه جدی سیاستگذاران اقتصادی و فعالان بازار قرار گیرد.

اثر روانی و بازار سهام؛ مخاطره نوسانات و فشار فروش

با توجه به حجم عرضه اعلام‌شده از سوی شستا، واکنش فعالان بورس به این رویداد بسیار قابل‌توجه است. آقابزرگی معتقد است اجرای ناگهانی واگذاری این حجم سهام، می‌تواند باعث افزایش فشار عرضه و تشدید نوسانات منفی شاخص کل بورس شود، چراکه سرمایه‌گذاران برای تامین نقدینگی ممکن است به فروش دارایی‌های دیگر خود روی آورند. این وضعیت می‌تواند تلاطم‌های کوتاه‌مدتی را در روند بازار ایجاد کند و به اعتماد سرمایه‌گذاران آسیب بزند.

جمع‌بندی؛ لزوم سیاست‌گذاری هوشمند در عرضه شرکت‌های بزرگ دولتی

در مجموع، اگرچه واگذاری همزمان هلدینگ‌های بزرگ شستا می‌تواند فرآیند شفافیت و خصوصی‌سازی را شتاب داده و منابع مالی جدیدی را به اقتصاد کشور تزریق کند، اما اجرای بدون برنامه این طرح خطر بی‌ثباتی بازار و بروز بحران نقدینگی را به دنبال دارد. تحلیلگران پیشنهاد می‌کنند فرایند عرضه با دقت، زمانبندی صحیح و اطلاع‌رسانی شفاف انجام شده و تمامی جنبه‌های بازار بورس، سرمایه‌گذاری کلان و حتی تأثیر بر روند بازار رمزارزها مد نظر سیاستگذاران قرار گیرد تا شاهد رونق پایدار در بورس و کل اقتصاد ایران باشیم.