4 دقیقه
چالش‌های سیاست‌گذاری پولی و ارزی در اقتصاد ایران
در ماه‌های اخیر، فشارهای اقتصادی و نوسانات بازار ارز ایران دوباره سر زبان‌ها افتاده است. بانک مرکزی با هدف بهبود سازوکار پولی و ایجاد ثبات نسبی در بازار ارز، برنامه حذف چهار صفر از پول ملی را مطرح کرده است؛ طرحی که هم موافقان و هم مخالفان جدی دارد.
حذف چهار صفر از پول ملی؛ ضرورت یا اقدامی زودهنگام؟
محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، در همایش سیاست‌های پولی و ارزی امسال اعلام کرد که این نهاد برای حذف چهار صفر از پول ملی به طور جدی برنامه‌ریزی کرده است. اما این تصمیم بزرگ در حالی مطرح می‌شود که هنوز وزیر جدید اقتصاد معرفی نشده و خلأ هماهنگی میان سیاست‌های مالی و پولی کشور بیشتر از قبل خود را نشان می‌دهد.
نگاه کارشناسان به حذف چهار صفر؛ تاثیر بر رمز ارزها و بورس چیست؟
کمال سیدعلی، کارشناس اقتصاد و معاون پیشین بانک مرکزی، معتقد است حذف صفر از پول ملی شاید از لحاظ محاسباتی امور مالی، حسابداری و معاملات خرد را ساده‌تر کند، اما نمی‌تواند به تنهایی به کنترل تورم یا کاهش فشار بازار ارز کمک کند. سیدعلی معتقد است: «زمان و نحوه اجرای این سیاست اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد و در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی ممکن است حذف صفرها باعث شوک قیمتی و سردرگمی در بازار بورس، بازار طلا و حتی بازار رمزارزها شود.»
تاثیر حذف چهار صفر بر معاملات بورس و رمزارزها
پیش‌بینی می‌شود حذف صفرها در کوتاه‌مدت ممکن است محاسبات ارزش سهام شرکت‌ها و قیمت‌گذاری دارایی‌های رمزنگاری‌شده را تحت تأثیر قرار دهد. کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که سهولت در محاسبات می‌تواند به بهبود محیط معاملاتی کمک کند، اما تغییر بنیادین در ارزش دارایی‌ها ایجاد نخواهد کرد. این موضوع به طور مشابه در خصوص بازار کریپتوکارنسی و بیت‌کوین نیز صدق می‌کند؛ جایی که قیمت‌ها عمدتا تابع نرخ ارز و سیاست‌های کلان پولی هستند.
سیاست تثبیت نرخ ارز؛ ابزاری کارآمد یا عامل ایجاد رانت؟
در کنار موضوع حذف صفرها، سیاست تثبیت نرخ ارز از دیگر مباحث داغ این روزهای اقتصادی است. بانک مرکزی همچنان سیاست تثبیت نرخ ارز را دنبال می‌کند. برخی این رویکرد را برای کنترل تورم و کاهش نوسانات قیمت دلار در بازار موثر می‌دانند، اما بخش قابل توجهی از تحلیل‌گران معتقدند اعمال این سیاست می‌تواند زمینه‌ساز رانت، فساد و عدم شفافیت شود.
ریشه نوسانات نرخ ارز؛ تعاملات سیاسی یا اقتصاد کلان؟
سیدعلی در مصاحبه‌ای با یکی از خبرگزاری‌های اقتصادی گفت: «اصل ماجرا این است که رابطه مستقیمی میان نرخ تورم و نرخ ارز وجود دارد. افزایش حجم نقدینگی و ضعف در سیاست‌های کنترل پایه پولی، باعث رشد فزاینده قیمت دلار و دیگر ارزها شده است. لذا ریشه رشد نرخ ارز را باید در روندهای تورمی جستجو کرد، نه صرفا در تحولات بین‌المللی یا تصمیمات مقطعی.»
نقش مذاکرات برجام و تحریم‌ها بر بازارهای اقتصادی
در شرایط فعلی، عوامل بین‌المللی مانند وضعیت مذاکرات برجام، تصویب CFT، و دسترسی ایران به شبکه انتقال بین‌المللی پول (سوئیفت)، تاثیر مستقیم بر بازار ارز و البته تمامی بازارهای مالی اعم از بورس اوراق بهادار و بازار کریپتو دارد. سیدعلی معتقد است اجرای هرگونه سیاست جدید مالی یا حتی حذف صفر، باید بعد از رفع تحریم‌ها و ایجاد فضای پیش‌بینی‌پذیر در اقتصاد کشور اجرایی شود.
اعتماد مردم؛ پیش‌شرط موفقیت اصلاحات پولی
یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجرای حذف صفرها از پول ملی، جلب دوباره اعتماد مردم نسبت به سیاست‌های مالی و پولی دولت است. تجارب پیشین نشان داده که هرگاه مباحثی چون حذف صفرها یا اصلاح نظام بانکی بدون پشتوانه اعتماد عمومی و کاهش انتظارات تورمی آغاز شده، به نتیجه مطلوب نرسیده است. ثبات در بازار ارز، کنترل حجم نقدینگی و کاهش انتظارات تورمی می‌تواند زمینه را برای اعمال این اصلاحات فراهم کند.
بازار سرمایه و رمزارزها در انتظار ثبات و شفافیت
سرمایه‌گذاران بورس، معامله‌گران طلا و فعالان بازار رمزارز از جمله بیت‌کوین و اتریوم، در ماه‌های اخیر با نوسانات شدیدی مواجه بوده‌اند. این نوسانات ارتباط مستقیم با سیاست‌های ارزی و تحولات اقتصاد کلان دارد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که راه‌حل اساسی، حرکت به سمت شفافیت در سیاست‌گذاری اقتصادی، رفع تحریم‌ها و برقراری روابط مالی بین‌المللی است؛ موضوعی که می‌تواند به تقویت بورس تهران، رشد پایدار بازار ارز، و رونق بازار کریپتوکارنسی بیانجامد.
ضرورت هماهنگی بین وزارت اقتصاد و بانک مرکزی
کمال سیدعلی در ادامه به اهمیت تعیین سریع وزیر جدید اقتصاد تاکید کرده و گفته است: «وزارت اقتصاد باید نقشی محوری در هدایت اقتصاد ایفا کند و هماهنگی بین وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و وزارتخانه‌های صنعتی برای رشد اقتصادی و ثبات بازار سرمایه امری اجتناب‌ناپذیر است.»
جمع‌بندی؛ مسیر اقتصاد ایران به سوی شفافیت و ثبات
در نهایت، به نظر می‌رسد عملکرد موفق سیاست پولی و ارزی، مستلزم وجود تیم اقتصادی یکپارچه، رفع تحریم‌ها، ثبات بازار ارز، کنترل تورم و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران است. اگرچه حذف صفر از پول ملی می‌تواند تاثیراتی مطلوب از نظر روانی و اجرایی داشته باشد، اما بدون اصلاحات بنیادی و پایدار، این اقدام به تنهایی نمی‌تواند مشکلات اقتصاد کشور، بازار بورس یا کریپتو را حل کند.
نظرات