13 دقیقه
رشد واقعی کاربردها محرک توسعه بلاکچین در ۲۰۲۵
در سال ۲۰۲۵، توسعه شبکههای بلاکچین کمتر با هیجانات سفته‌بازی و بیشتر با معیارهای قابل‌سنجشِ تعامل کاربران، ارتقاءهای فنی و یکپارچه‌سازی‌های دنیای واقعی هدایت می‌شود. از بسترهای لایه یک (L1) تا راه‌حل‌های مقیاسپذیری لایه دو (L2)، شبکه‌ها در رقابت برای جذب میلیون‌ها کاربر فعال هستند که با کارمزدهای پایین، ابزارهای توسعه‌دهنده روان‌تر و تجربه‌های غنی‌تر در حوزه دیفای (DeFi) و توکن‌های غیرقابل‌مثال (NFT) جلب میشوند. در ادامه ما ده شبکه بلاکچین با سریع‌ترین رشد را براساس تعداد آدرسهای فعال ماهانه رتبه‌بندی کرده و عوامل تسریع‌کننده و محدودکننده پذیرش آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
در این گزارش تلاش شده است که علاوه بر آمار خام، زمینه‌های فنی، مدل‌های کسب‌وکار، و پیامدهای بازار برای توسعه‌دهندگان، سرمایه‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان سازمانی تشریح شود. اشاره به جزئیات فنی مانند معماری شبکه، زبان‌های قرارداد هوشمند، و راهکارهای اجماع به هدف افزایش ظرفیت محتوا برای ارزیابی فنی و آماده‌سازی برای استنادهای محاوره‌ای انجام شده است.
معیارهای رتبه‌بندی
رتبه‌بندی ما اولویت را به کاربران فعال میدهد؛ کاربر فعال به‌عنوان آدرس منحصربهفرد کیفپول تعریف می‌شود که حداقل یک تراکنش در یک ماه انجام داده باشد. علاوه بر این، مشخص می‌کنیم که پروژه متعلق به کدام لایه است (L1 یا L2)، و شاخص‌های پشتیبانی‌کننده مانند حجم معاملات توکن در بازه ۳۰ روزه و ارزش بازار فرضی کامل (FDV) را فهرست می‌کنیم. FDV نشان‌دهنده ارزش نظری بازار در صورتی است که تمام توکن‌ها با قیمت فعلی عرضه شوند و به تشخیص ریسک نسبی ارزش‌گذاری کمک می‌کند.
همچنین تلاش کرده‌ایم جنبه‌های کیفی تأثیرگذار بر رشد را ثبت کنیم: قابلیت توسعه‌پذیری، هزینه‌های تراکنش، تجربه توسعه‌دهنده (SDKها، ویجت‌ها و مستندات)، توافقات نهادی و یکپارچهسازی با سامانه‌های پرداخت سنتی. این ترکیب از معیارهای کمی و کیفی به خواننده کمک می‌کند تصویری کامل‌تر از عوامل موفقیت و نقاط ضعف هر شبکه داشته باشد.
ده بلاکچین با سریع‌ترین رشد (براساس آدرسهای فعال ماهانه)
1. سولانا (L1)
کاربران فعال ماهانه: 57 میلیون | FDV: $107.2M | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $284.2B
دلیل رشد: معماری اثبات تاریخ (Proof-of-History) سولانا امکان صدها تا هزاران تراکنش در ثانیه را فراهم می‌کند که برای برنامه‌های DeFi، بازارهای NFT با حجم بالا و معاملات فرکانس بالا در بازارهای میم‌کوین جذاب است. توسعه‌های زیرساختی مانند کلاینت اعتبارسنجی Firedancer و بهینه‌سازی I/O به پذیرش نهادی کمک کرده و راه را برای ایجاد اپلیکیشن‌های مالی با تاخیر پایین باز نموده است.
جزییات فنی: سولانا از مدل اجماع ترکیبی استفاده می‌کند که زمان‌سنجی تراکنشها را با صحت اجماع ترکیب می‌کند. این فاز فنی امکان مقیاسپذیری افقی را فراهم می‌آورد اما در عین حال نیاز به مدیریت حافظه، شاردینگ منطقی و محافظت در برابر حملات شبکهای با حجم بالا دارد. جامعه توسعه‌دهندگان سولانا اخیراً روی بهبود ابزارهای دیباگینگ، مستندسازی SDKها و بهینه‌سازی قراردادهای هوشمند برای کاهش هزینه‌های اجرا متمرکز شده است.
چالش‌ها: قطعی‌های تاریخی، نگرانی‌های مربوط به تمرکزگرایی و رقابت از سوی راهکارهای لایه دوم یا سایر L1های بهینه‌شده، از جمله موانع پیش روی قابلیت اتکا و اعتماد بلندمدت هستند. علاوه بر این، نیاز به فریم‌ورک‌های حفاظت در برابر حملات DDoS و افزایش نظارت بر نودهای اعتبارسنج، از جمله نیازهای مهندسی است که باید برای پایداری بیشتر پاسخ داده شوند.
2. نیر پروتکل (Near Protocol) (L1)
کاربران فعال ماهانه: 51.2 میلیون | FDV: $3.1M | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $7.8M
دلیل رشد: Near ترکیبی از ابزارهای توسعه‌دهنده پسند، کارمزدهای پایین و عملیات کربن‌خنثی ارائه میدهد. قابلیت‌های بومی مبتنی بر هوش مصنوعی برای نمایندگان کاربری (user agents)، شراکت‌هایی مانند EigenLayer برای نهاییّت سریع‌تر و اکوسیستم روبه‌رشد بازی و دیفای از عوامل جذب اصلی هستند.
جزییات فنی: Near از مکانیزم شاردینگ دینامیک استفاده می‌کند که به شبکه اجازه میدهد ظرفیت تراکنش را بر اساس تقاضا افزایش دهد. این مدل برای برنامه‌های مقیاس‌پذیر و بازی‌های بلاکچینی مناسب است اما اجرای صحیح شاردینگ نیازمند همگام‌سازی قوی و مدیریت انتقال وضعیت بین شاردهاست.
چالش‌ها: رقابت از سوی L1ها و L2های سریع‌تر و نیز پیچیدگی‌های فنی ناشی از شاردینگ می‌تواند ریسکهای اجرایی ایجاد کند. برای رشد پایدار، Near باید تجربه توسعه‌دهنده را ساده‌تر کند و ابزارهای مهاجرت و پل‌های بین‌زنجیره‌ای قابل اعتمادی ارائه دهد.
3. بِن‌بی چین (BNB Chain) (L1)
کاربران فعال ماهانه: 46.4 میلیون | FDV: $121.2B | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $56.1B
دلیل رشد: سازگاری با ماشین مجازی اتریوم (EVM)، زمان بلوک کوتاه (~0.75s) و یکپارچه‌سازی‌های مربوط به مالکیت داده‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، فعالیت قابل‌توجهی تولید می‌کند. اکوسیستم وسیع صرافی‌ها و DAppهای موجود نیز به جذب جریان‌های نقدی و کاربران جدید کمک می‌کند.
جزییات بازار: BNB Chain با فراهم کردن تجربه مشابه اتریوم اما با کارمزدهای کمتر، برای توسعه‌دهندگان و پروژه‌هایی که نیاز به پردازش سریع تراکنش دارند جذاب است. این شبکه همچنین زیرساخت‌هایی برای اجرای قراردادهای هوشمند و توسعه پل‌های بین‌زنجیره‌ای فراهم ساخته است.
چالش‌ها: نگرانی‌های مربوط به تمرکزگرایی و پیگیری‌های نظارتی به‌ویژه به‌خاطر ارتباط با صرافی بزرگ بایننس از جمله ریسکهای مهم است. رعایت مقررات و شفافیت در ساختار حاکمیتی برای کاهش این ریسکها ضروری به‌نظر می‌رسد.
4. بیس (Base) (Ethereum L2)
کاربران فعال ماهانه: 21.5 میلیون | FDV: $2.92B
دلیل رشد: ساخته‌شده توسط Coinbase، بیس از میانگین کارمزدهای فوق‌العاده پایین (~$0.01) بهره می‌برد و دارای مسیر بالقوه‌ای برای جذب بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر Coinbase است. جریان‌های استیبل‌کوین و اپلیکیشن‌های مصرفی متمرکز بر تجربه کاربری، حرکت پذیرش را تسریع میکنند.
جزییات فنی: به‌عنوان یک لایه دو مبتنی بر اتریوم، Base از مدل‌های رول‌آپ خنثی یا مشابه برای ارائه تراکنش‌های ارزان‌تر و سریع‌تر استفاده می‌کند و در عین حال از امنیت شبکه اتریوم بهره‌مند می‌شود. این ترکیب برای توسعه‌دهندگان DApp که به دنبال دسترسی سریع و هزینه‌های کم هستند مطلوب است.
چالش‌ها: ازدحام ناشی از پذیرش سریع، وابستگی به مدل امنیتی اتریوم و نظارت‌های قانونی در حال تحول، مسائل کلیدی پیشرو هستند. بهبود ابزارهای مقیاسپذیری و مدیریت صف‌های تراکنش برای حفظ کیفیت تجربه کاربری اهمیت دارد.
5. ترون (Tron) (L1)
کاربران فعال ماهانه: 14.4 میلیون | FDV: $33.5B | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $51.7B
دلیل رشد: هزینه‌های بسیار پایین تراکنش، موارد استفاده محتوایی متمرکز و یکپارچه‌سازی‌هایی مانند تلگرام و Rumble Cloud از عوامل کلیدی رشد هستند. ترون به‌خصوص در حوزه میکروپرداخت‌ها و محتوای دیجیتال مورد استفاده گسترده‌ای دارد.
جزییات کاربردی: ساختار اقتصادی ترون برای تولیدکنندگان محتوا و پلتفرمهای اشتراک‌گذاری بسیار مناسب است؛ توان عملیاتی بالا و هزینه‌های ناچیز امکان نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار محتوامحور را فراهم می‌آورد. همچنین قابلیت‌های پل‌زنی و مهاجرت دارایی‌ها بین شبکه‌ها در حال بهبود است.
چالش‌ها: فشارهای نظارتی و ریسکهای تمرکز همچنان پابرجا هستند. بهبود شفافیت حاکمیتی و پیروی از مقررات بین‌المللی برای جلب اعتماد سازمانی ضرورت دارد.
6. بیت‌کوین (Bitcoin) (L1)
کاربران فعال ماهانه: 10.8 میلیون | FDV: $2.3T | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $1.3T
دلیل رشد: جریان‌های سرمایه نهادی، به‌ویژه از طریق صندوق‌های قابل معامله بیت‌کوین (Bitcoin ETFs)، عرضه محدود و استفاده به‌عنوان ذخیره استراتژیک باعث تداوم پذیرش میشوند. براساس گزارش‌های بازار، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای تا پایان Q4 2024 حدود $27.4B دارایی در ETFها نگه‌داشته‌اند که نشان‌دهنده ورود سرمایه نهادی به اکوسیستم است.
جزییات شبکه: بیت‌کوین به‌عنوان یک شبکه ذخیره ارزش با نقدشوندگی بالای بازار و اکوسیستم عظیم صرافی‌ها و نگهدارندگان طراحی شده است. توسعه‌های لایه دوم مانند شبکه لایتنینگ تلاش دارند کارایی پرداخت‌ها را بهبود بخشند و پذیرش خرد را تسریع کنند.
چالش‌ها: مصرف بالای انرژی در استخراج، نوسانات قیمتی متاثر از عوامل کلان و محدودیت‌های عملکردی در پردازش تراکنشها (نسبت به بلاکچین‌های مبتنی بر قرارداد هوشمند) از موانع عمده است. نوآوری در الگوریتم‌های اجماع انرژی‌کارآمد و توسعه شبکههای لایه دوم برای کاهش این نقاط ضعف حیاتی است.
7. آپتوز (Aptos) (L1)
کاربران فعال ماهانه: 10 میلیون | FDV: $5.3B | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $13B
دلیل رشد: توان عملیاتی بالا (قله‌هایی در حدود ~19,200 TPS)، زبان برنامه‌نویسی Move برای قراردادهای امن و شراکت‌هایی مانند استقرار USDT توسط تتر، از عوامل مهم هستند. زبان Move با تاکید بر ایمنی حافظه و کنترل دسترسی برای قراردادها، مزیتی در توسعه قراردادهای پیچیده و امن ارائه میدهد.
جزییات فنی: Aptos معماری مدولار و تمرکز بر ثبات و عملکرد دارد؛ این شبکه از مدل‌هایی برای پردازش موازی تراکنشها استفاده می‌کند که برای بازی‌ها، بازارهای NFT و اپلیکیشن‌های فایننس با تقاضای بالا مناسب است.
چالش‌ها: برای رقابت با L1های تثبیت‌شده، لازم است دامنه پذیرش توسعه‌دهنده و تعداد پروژه‌های تولید شده افزایش یابد. همچنین ایجاد ابزارهای آموزش و مستندسازی و ارتقای پل‌های بین‌زنجیره‌ای به جذب اکوسیستم کمک خواهد کرد.
8. اتریوم (Ethereum) (L1)
کاربران فعال ماهانه: 9.6 میلیون | FDV: $522.7B | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $1.1T
دلیل رشد: اکوسیستم غالب قراردادهای هوشمند، ارتقاءهایی مانند Pectra برای بهبود تجربه کاربری و علاقه‌مندی نهادی به استیکینگ و ETFها به حفظ فعالیت شبکه کمک می‌کند. اتریوم همچنان هاب اصلی توسعه‌دهندگان و پروژه‌های پیشرو در دیفای و NFT است.
جزییات فنی: ارتقاءهای مداوم در اتریوم بر بهبود مقیاسپذیری، تجربه توسعه‌دهنده و کاهش هزینهها متمرکزند؛ با این حال رقابت شدید در حوزه رولآپها و سایر لایه‌های مقیاسپذیری وجود دارد. پروژه‌های متعدد L2 و پروتکل‌های موازی سعی دارند وزن تراکنش‌های پربار را از شبکه اصلی بردارند.
چالش‌ها: محدودیت‌های مقیاسپذیری و کارمزدهای بالاتر نسبت به برخی رقبای نوظهور، و همچنین نظارت قانونی مستمر، از جمله چالش‌های اصلی است. مسیر آینده اتریوم بستگی به موفقیت رولآپها و پذیرش راهکارهای بین‌زنجیره‌ای پایدار دارد.
9. پالیگان (Polygon) (L2 / مولتی‌چِین)
کاربران فعال ماهانه: 7.2 میلیون | FDV: $2.6B | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $4.2B
دلیل رشد: مقیاسپذیری چندزنجیره‌ای، سازگاری با EVM و ارتقاءهایی مانند Heimdall v2 که بین‌تعامل‌پذیری را بهبود می‌بخشد؛ همچنین شراکت‌های شرکتی موجب افزایش اعتبار و جذب کاربران سازمانی شده است.
جزییات معماری: Polygon به‌عنوان یک مجموعه راهکارها شامل رولآپها، زنجیره‌های مناسب برای اجرای سریع و ابزارهای پل، برای توسعه‌دهندگان و سازمان‌ها محیطی انعطاف‌پذیر فراهم می‌کند. این تنوع محصولی به شرکت‌ها اجازه میدهد راهکارهای بلاکچینی سفارشی با نیازهای مقیاسپذیری مختلف طراحی کنند.
چالش‌ها: فشارهای نظارتی تحت چارچوب‌هایی مانند MiCA و رقابت میان لایه‌های دوم اتریوم می‌تواند رشد را کند کند. تمرکز بر استانداردسازی راهکارهای میان‌زنجیره‌ای و افزایش شفافیت حاکمیتی برای جذب مشتریان سازمانی ضروری است.
10. آربیتروم وان (Arbitrum One) (Ethereum L2)
کاربران فعال ماهانه: 4 میلیون | FDV: $5.1B | حجم معاملات توکن ۳۰ روزه: $14.3B
دلیل رشد: رول‌آپ‌های Optimistic تراکنش‌های ارزان‌تر و سریع‌تری ارائه میدهند در حالی که از امنیت اتریوم بهره‌مندند. یکپارچه‌سازی‌هایی مانند رابینهود (Robinhood) و ارتقاءهایی نظیر Stylus برای کاهش کارمزدها و گسترش موارد استفاده، به رشد کمک کرده‌اند.
جزییات فنی: Arbitrum بر تکنیک‌های بهینه‌سازی فراخوانی قراردادها و فشرده‌سازی داده‌ها متمرکز است تا هزینهها را پایین نگه دارد. اکوسیستم توسعه‌دهندگان آن نیز ابزارهایی برای آسان‌تر کردن مهاجرت DAppها از اتریوم اصلی فراهم می‌کند.
چالش‌ها: وابستگی به امنیت شبکه اصلی اتریوم، عدم قطعیتهای نظارتی و رقابت با سایر تامین‌کنندگان رول‌آپ از جمله موانع رشد هستند. بهبود تجربه کاربری در مرحله‌های خروج (withdrawal) و افزایش قابلیت‌های حاکمیتی از اولویت‌ها محسوب میشوند.
روندهایی که رشد کاربر را تقویت میکنند
چند روند مشخص، پذیرش را در میان این بلاکچینها افزایش داده است: اول، استفاده از استیبلکوینها (مانند USDT و USDC) باعث افزایش حجم تراکنش و نقدینگی شده است؛ دوم، مقیاسپذیری لایه دوم هزینهها را به میزان چند سنت برای هر تراکنش کاهش داده و اپلیکیشن‌های DeFi و NFT را در دسترس‌تر کرده است؛ سوم، یکپارچه‌سازی‌های سکوهای متداول و ورود سرمایه نهادی (به‌ویژه ETFهای بیت‌کوین و محصولات سرمایه‌گذاری مرتبط) بخش را اعتبارسنجی کرده و روند ورود کاربران را تسریع کرده‌اند.
همچنین ظهور ویژگی‌های بومی مبتنی بر هوش مصنوعی در برخی شبکه‌ها (مانند قابلیت‌های AI-native برای نمایندگان کاربری) نویدبخش تجربه‌های جدید کاربری و موارد استفاده نوآورانه است. این ویژگی‌ها می‌توانند تعامل فوری‌تر بین کاربران و قراردادهای هوشمند را تسهیل کرده و مدل‌های درآمدی جدیدی برای توسعه‌دهندگان فراهم کنند.
از منظر فنی، بهبود پروتکل‌های اجماع، فشرده‌سازی داده‌ها و بهینه‌سازی لایه‌های ذخیره‌سازی تاریخچه تراکنش از دیگر عواملی است که ظرفیت عملیاتی شبکه‌ها را افزایش میدهد. سرمایه‌گذاری در ابزارهای توسعه، کتابخانه‌های SDK و مستندات تخصصی نیز سرعت پیاده‌سازی و کیفیت DAppها را بهبود می‌بخشد و این خود به افزایش جذب کاربران ختم می‌شود.
ریسکهای کلیدی و مسیر پیش رو
با وجود رشد سریع کاربران، شبکه‌ها با چالش‌هایی مواجه‌اند: آمارهای متورم‌شده ناشی از رباتها و آدرسهای غیرفعال، مصالحه بین مقیاسپذیری و تمرکززدایی، عدم قطعیتهای نظارتی پیرامون استیبلکوینها و فعالیتهای غیرقانونی، و رقابت شدید میان L1ها و L2ها. این عوامل می‌تواند معیارهای رشد را تحت تاثیر قرار دهد و ارزش بلندمدت برخی پروژه‌ها را به چالش بکشد.
برای پایداری رشد، پروژه‌ها در حال سرمایه‌گذاری روی تشخیص و مسدودسازی فعالیتهای رباتیک، رعایت مقررات و انطباق قانونی، معماری‌های مقیاس‌پذیرتر و پیشنهادهای ارزش منحصربهفرد مانند قابلیت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و دارایی‌های توکنیزهشده هستند. همچنین شفافیت در حاکمیت، استانداردسازی پل‌های بین‌زنجیره‌ای و تجربه ورود/خروج کاربر (on-ramp/off-ramp) برای پذیرش عمومی ضروری است.
اندازهگیری کاربران فعال همچنان روشن‌ترین سیگنال پذیرش واقعی است؛ هرچند لازم است این معیار همراه با تحلیل کیفیت تعامل (مثلاً مقدار ارزش تراکنشها، تکرار فعالیت و نگهداشت کاربران) بررسی شود تا تصویری واقعی از سلامت اکوسیستم به‌دست آید. در سال ۲۰۲۵، برندگان بلاکچینی آن‌هایی خواهند بود که فناوری قدرتمند، حاکمیت شفاف و مسیرهای روان برای ورود کاربران عادی به همراه پیشنهادهای اقتصادی معنادار ارائه دهند.
در نهایت، ترکیب عوامل فنی، بازار و نظارتی مشخص خواهد کرد کدام شبکه‌ها می‌توانند از رشد فعلی به سمت پذیرش گسترده و پایدار حرکت کنند. برای توسعه‌دهندگان و مدیران محصول، تمرکز روی امنیت، تجربه کاربری، و مدل‌های کسب‌وکار همسو با مقررات، کلید موفقیت در این مرحله تکامل بازار است.
منبع: cointelegraph
نظرات