8 دقیقه
چین درهای کیفپولهای یوآن دیجیتال بهرهدار را برای سال ۲۰۲۶ باز میکند
بانک مرکزی چین برنامههایی را اعلام کرده است که از اول ژانویه ۲۰۲۶ به بانکهای تجاری اجازه میدهد روی کیفپولهای یوآن دیجیتال (e-CNY) سود پرداخت کنند. این اقدام نشاندهنده تحول مهمی در رویکرد بانک خلق چین (PBOC) است و ماهیت ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را از جایگزینی صرفِ نقدی به ابزاری شبیه سپرده که در ترازنامه بانکها منعکس میشود، تغییر میدهد. این تحول میتواند تأثیرات گستردهای بر سیاست پولی، مدیریت نقدینگی، بازارهای پرداخت و زیرساختهای فینتک داشته باشد و نقش e-CNY را به سمت یک ابزار مالی با کارکردهای متنوعتر سوق دهد.
چارچوب جدید: از پول نقد دیجیتال به پول سپردهای دیجیتال
طبق سیاست بهروزرسانیشده، بانکها میتوانند ماندههای e-CNY را در عملیات دارایی-بدهی خود منظور کنند، همانطور که لو لی، معاون فرماندار بانک خلق چین اعلام کرده است. بانک مرکزی میگوید این ارتقاء عملکردهایی شبیه سپرده به یوآن دیجیتال اضافه خواهد کرد و به آن امکان میدهد نقشهای «واحد حساب»، «ذخیره ارزش» و «وسیلهای برای پرداختهای فرامرزی» را ایفا کند. با گسترش این کارکردها، e-CNY احتمالاً بیشتر در خدمت معاملات خرد و عمده قرار خواهد گرفت و از طریق اتصال به سیستمهای بانکی سنتی و پلتفرمهای فینتک، تسویه و مدیریت نقدینگی را بهبود میبخشد.
این بازطراحی در نظر دارد کاربردپذیری یوآن دیجیتال را در نمونههای خردهفروشی و عمدهفروشی افزایش دهد و از ریلهای مبتنی بر بلاکچین و سایر پلتفرمهای فناوری مالی برای بالا بردن کارایی تسویه استفاده کند. با ارائه سود روی کیفپولهای e-CNY، مقامات میخواهند این CBDC را در رقابت با سپردههای بانکی و ابزارهای درآمدزا قرار دهند، تا انگیزه لازم برای نگهداری و استفاده از آن در میان کاربران و نهادهای مالی فراهم شود.
چگونه این تغییر در استراتژی کلی CBDC چین جای میگیرد
اعلامیه بانک خلق چین همزمان با «طرح اقدام برای تقویت بیشتر نظام مدیریت سرویس یوآن دیجیتال و ساختار زیربنایی مالی مرتبط» منتشر شده است. این طرح هدفگذاری افزایش سرعت پذیرش سراسری e-CNY را دنبال میکند و توسعه زیرساختهای پشتیبان، از جمله ابزارهای تسویه درون زنجیرهای (on-chain settlement) و قابلیتهای انتقال بین زنجیرهای (cross-chain)، را در اولویت قرار میدهد. این اقدامات نشان میدهند که چین در پی ایجاد یک اکوسیستم فنی و نظارتی است که بتواند گردش و تسویه گسترده یوآن دیجیتال را امکانپذیر سازد.
در سپتامبر گذشته، بانک مرکزی مرکز عملیات بینالمللی RMB را در شانگهای راهاندازی کرد تا تسویههای فرامرزی با استفاده از یوآن دیجیتال را ترویج دهد. این ابتکار نشاندهنده نیت چین برای قرار دادن e-CNY بهعنوان ابزار عملی برای پرداختهای بینالمللی، تسویه تجارت و مدیریت نقدینگی فرامرزی است. همزمان، توسعه ابزارهای فنی مانند قراردادهای هوشمند برای تسویه، پشتیبانی از کیفپولهای سازمانی و تکمیل چارچوبهای نظارتی، از مواردی است که دولت و بانک مرکزی بر آن تمرکز دارند تا این ارزیابیها و آزمایشها را به پذیرش عملیاتی تبدیل کنند.
تضاد نظارتی: فشار چین برای CBDC در مقایسه با سیاستهای آمریکا
توسعه CBDC در چین در حالی ادامه دارد که محدودیتهای سختگیرانهای بر معاملات رمزارزها و استیبلکوینها در داخل کشور اعمال شده است. این موضعگیری در تضاد با تحولات سیاستی اخیر در ایالات متحده است: فرمان اجرایی آمریکا که در ژانویه امضا شد، ممنوعیتهایی را پیرامون ایجاد، انتشار یا استفاده از یک CBDC مقرر کرده، در حالی که قانون جداگانهای مانند GENIUS Act چارچوبی برای استیبلکوینها و مقررات مرتبط با آنها پیشنهاد میدهد. بنابراین، راهبردهای متفاوت منعکسکننده اولویتهای متفاوتند؛ چین بر استقرار سریع ارز دیجیتال دولتی و توسعه زیرساختها تمرکز دارد، در حالی که ایالات متحده بر تنظیم استیبلکوینهای خصوصی و محدودسازی استفاده از پول دیجیتال صادرشده توسط بانک مرکزی تأکید میکند.
این تفاوتها نه تنها سیاست داخلی را شکل میدهند، بلکه در سطح بینالمللی نیز اثراتی بر رقابت ارزی، استانداردهای فنی و همکاریهای منطقهای خواهند داشت. به عنوان مثال، تلاش چین برای استانداردسازی ابزارهای تسویه درون زنجیرهای و مکانیزمهای بینزنجیرهای میتواند باعث ایجاد شبکههایی شود که در مقابل سیستمهای طراحیشده در چارچوب قوانین غربی عمل کنند و در نتیجه الگوهای تسویه و نقدینگی بینالمللی را تحت تأثیر قرار دهند.
بحثها درباره حریم خصوصی، کنترل و شمول مالی
طرفداران این طرح استدلال میکنند که e-CNY ارتقاءیافته میتواند شمول مالی را افزایش دهد، هزینههای تراکنش را کاهش دهد و با استفاده از ریلها و ابزارهای دیجیتال، سرعت پرداختهای فرامرزی را بهبود دهد. از منظر فنی، استفاده از بلاکچین و سایر فناوریهای دفترکل توزیعشده میتواند شفافیت تسویه را افزایش دهد و امکان ایجاد خدمات جدید مالی مبتنی بر دادههای تراکنش را فراهم سازد که برای کسبوکارها و دولتها ارزشآفرین خواهد بود.
با این حال، منتقدان هشدار میدهند که یک CBDC که مستقیماً به بانک مرکزی و شبکهی بانکهای تجاری متصل است میتواند دامنه نظارت دولتی بر پرداختها و دادههای مالی را گسترش دهد. مدافعان حقوق بشر و حریم خصوصی نگرانیهایی مطرح کردهاند که تلفیق یوآن دیجیتال در سامانههای بانکی میتواند اختیار و نظارت دقیقتری به مقامات بدهد و توانایی محدودسازی دسترسی به خدمات مالی را تسهیل کند؛ این خطرات ریسکهای نظارتی و حاکمیتی را در مقایسه با پول نقد یا راهکارهای غیرمتمرکز برجسته میکند.
برای کاهش این نگرانیها، کارشناسان پیشنهادهایی از قبیل چارچوبهای حریم خصوصی مبتنی بر طراحی، مکانیزمهای شفافیت نظارتی، و محدودیتهای روشن قانونی درباره دسترسی و استفاده از دادههای تراکنش را مطرح کردهاند؛ اما اجرای چنین مکانیسمهایی نیازمند تعادل دقیق میان امنیت مالی، مبارزه با پولشویی و حفاظت از حقوق شهروندی است.
معنای این تغییر برای بازارهای کریپتو و مؤسسات مالی
برای بانکها و شرکتهای فینتک، کیفپولهای e-CNY که سوددهی دارند فرصتهای جدیدی در طراحی محصول و مدیریت نقدینگی فراهم میآورند. این محصولات میتوانند شامل حسابهای بهرهدار دیجیتال، امکانات مدیریت نقدینگی در لحظه و راهکارهای یکپارچه پرداخت-تسویه برای بازرگانان و مؤسسات باشند. از دیدگاه صنعت رمزارز، تلاش چین بیشتر به نوآوری دولتی و هدایتشده در حوزه ارز دیجیتال متمایل است تا رشد استیبلکوینهای خصوصی؛ این جهتگیری ممکن است الگوهای همکاری و رقابت میان بازیگران سنتی بانکی و شرکتهای بلاکچین را بازتعریف کند.
این تغییر میتواند الگوهای تسویه فرامرزی را تحت تأثیر قرار دهد و انگیزهای برای آزمایش ابزارهای تسویه درون زنجیرهای در محیطهای تنظیمشده فراهم کند. نهادهای بازار باید به استانداردهای فنی، مقررات نگهداری (custody)، سازوکارهای نرخ بهره برای کیفپولهای دیجیتال و پروتکلهای همتعاملپذیری توجه کنند؛ این موارد تعیین میکنند که e-CNY چگونه میتواند در کنار سپردههای بانکی، استیبلکوینها و پول نقد سنتی در زیرساخت پرداخت جهانی همزیستی داشته باشد.
همچنین بازیگران بازار باید به مسأله رقابت برای جذب سپرده نگاه کنند: اگر سود بر کیفپولهای e-CNY جذاب باشد، ممکن است جابجایی نقدینگی از سپردههای بانکی به سمت CBDC رخ دهد که پیامدهایی برای مدیریت نقدینگی بانکها، نرخ بهره و ثبات مالی خواهد داشت. بنابراین، سیاستگذاران احتمالاً مکانیزمهایی برای کنترل سرعت تبدیل سپردهها به CBDC یا تعیین دامنه سودها و محدودیتهای عملیاتی در نظر خواهند گرفت.
نقش نهادهای نظارتی، همکاری بینالمللی برای تعیین استانداردها و توسعه زیرساختهای میانعملکردی (interoperability)، و طراحی مدلهای تسویه و نگهداری کلید موفقیت پیادهسازی را شکل میدهند. در صورتی که چین با موفقیت استانداردهای فنی و چارچوب حقوقی مناسب را فراهم آورد، مدل اجرای این طرح میتواند به عنوان الگوی آزمایشی برای دیگر کشورها نیز دیده شود.
طرح یوآن دیجیتال بهرهدار چین نقطه عطفی در تکامل CBDCها است و تا پیش از اجرای کامل آن تا سال ۲۰۲۶، مسائل و فرصتهای متعددی برای سیاست پولی، عملیات بانکی، حریم خصوصی و پرداختهای بینالمللی پدیدار خواهد شد. ناظران بازار باید تحولات مرتبط با استانداردهای فنی، چارچوبهای نظارتی، آزمایشهای محدود و مسیر زمانی اجراییسازی را با دقت دنبال کنند تا اثرات بلندمدت این تحول را بهتر درک کنند.
منبع: cointelegraph
ارسال نظر