تحلیل وضعیت بورس ایران پس از تجاوز نظامی اسرائیل: روز نخست چه خواهد شد؟

در پی رخداد کم‌سابقه حمله نظامی اسرائیل به ایران و هدف قرار گرفتن چندین فرمانده ارشد سپاه پاسداران، فضای سیاسی و اقتصادی کشور با شوکی کم‌نظیر روبه‌رو شده است. چنین حوادث ژئوپولیتیک غیرمنتظره‌ای همواره تاثیر مستقیم و فوری بر بازارهای مالی، ارز و به تبع آن بورس اوراق بهادار می‌گذارد. در این مقاله سعی داریم چشم‌انداز اولین روز کاری بورس ایران پس از این اتفاق را با تکیه بر تجربه‌های مشابه، تحلیل رفتار معامله‌گران و روند کلی اقتصاد بررسی کنیم.

تاثیر شوک‌های سیاسی بر اقتصاد و بورس ایران

اقتصاد ایران در سال‌های اخیر بارها شاهد تاثیرات مستقیم تحولات سیاسی بر شاخص کل بورس بوده‌است. در مواقع بحران امنیتی یا نظامی، عمده معامله‌گران واکنشی هیجانی نشان داده‌اند: صف‌های فروش سنگین، نقدشوندگی پایین‌تر نمادها و افت شاخص وضعیت غالب بازار بوده است. شواهد تاریخی، نظیر شهادت سردار سلیمانی در سال ۱۳۹۸ یا حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان، بیانگر فشار فروش پیش‌بینی‌نشده روی سهام مختلف و نقد کردن دارایی‌ها از سوی سرمایه‌گذاران است. در نخستین روز پس از یک رویداد ژئوپولیتیک با این وسعت، انتظار می‌رود ابهام و نگرانی میان سرمایه‌گذاران موج نزولی شدیدی را رقم بزند.

بررسی روندهای بازار در شرایط بحرانی

همان‌طور که در بحران‌های قبلی شاهد بودیم، سهامداران حقیقی ترجیح می‌دهند به سرعت دارایی‌های خود را نقد کنند یا با کاهش ریسک، به بازارهای موازی نظیر ارز، طلا یا حتی رمزارزها روی بیاورند. احتمال صف فروش گسترده در صنایع وابسته به امنیت داخلی و صنایع مالی، بانکی و خودروسازی بالا ارزیابی می‌شود. در این بین، برخی سهام دلاری (صادرات‌محور) ممکن است کمی مقاومت بیشتری از خود نشان دهند اما کل بازار به احتمال زیاد در وضعیت قرمز خواهد بود.

پیامدهای حمله نظامی بر بازار رمزارزها و بلاکچین

در شرایط نااطمینانی اقتصادی و افزایش ریسک‌های سیاسی، سرمایه‌گذاران ایرانی طی سه سال اخیر بیش از پیش به بازار رمزارزها روی آورده‌اند. آمارهای سهام‌بین نشان می‌دهد حجم معاملات بیت‌کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال در ایام بحران به سرعت رشد می‌کند. کارشناسان اقتصادی معتقدند با بالا رفتن نرخ دلار و تمایل به خروج سرمایه از بورس، شاهد جهش مقطعی در قیمت انواع ارز دیجیتال خواهیم بود. فرصت‌های جدیدی برای فعالان بازار کریپتو فراهم می‌شود، هرچند ریسک‌های قانونی و تحریمی کماکان پابرجاست. همچنین، فناوری بلاکچین با ایجاد بسترهای غیرمتمرکز مالی (DeFi) می‌تواند بخشی از نقدینگی نگران را جذب کند.

پیش‌بینی واکنش بازارهای موازی؛ طلا، ارز و خودرو

در کنار بورس، بازارهای ارز و طلا نیز مستقیم تحت تاثیر قرار می‌گیرند. قیمت ارز در بازار غیررسمی معمولا در ساعات ابتدایی شوک سیاسی با تقاضای مضاعف مواجه می‌شود؛ همزمان نرخ سکه و طلای ۱۸ عیار نیز رشد نسبی خواهد داشت. اگر دولت و بانک مرکزی سیاست‌های کنترلی خاصی اتخاذ نکنند، شاهد عبور دلار از سقف‌های قیمتی پیشین خواهیم بود. بازار خودرو نیز از این التهاب در امان نخواهد بود و نرخ‌ها مجددا صعودی می‌شود.

اقدامات پیش‌بینی‌شده سازمان بورس و ارکان بازار

در شرایط ویژه، سازمان بورس معمولا با اتخاذ سیاست‌هایی همچون کاهش دامنه نوسان، افزایش حجم مبنا، یا حتی توقف نمادهای حساس تلاش می‌کند از شدت ریزش جلوگیری کند. با این حال، تجربه ثابت کرده که فشار عرضه و هیجان عمومی در ساعات ابتدایی بر تصمیمات تعزیزی فائق می‌شود؛ به ویژه اگر اخبار حمله و ابعاد خسارت آن در شبکه‌های اجتماعی ادامه‌دار باشد.

ریسک‌ها، فرصت‌ها و توصیه‌های کارشناسان بازار سرمایه

بزرگترین ریسک بورس ایران در روز نخست پس از چنین اتفاقی، تشدید خروج پول حقیقی‌ها و کاهش اعتماد عمومی است. اما برخی فرصت‌طلبان حرفه‌ای منتظر فروش‌های هیجانی خواهند بود تا سهم‌های با بنیاد قوی را در کف قیمتی جمع کنند. به همین دلیل، تحلیلگران توصیه می‌کنند سهامداران خرد، از فروش هیجانی و تعویض پرتفو بدون تحلیل دقیق اجتناب کرده و رفتار بازار را با آرامش و رصد اخبار رسمی دنبال کنند. بازار رمزارزها نیز علی‌رغم سودهای بالقوه، به علت ریسک‌های حقوقی، شفافیت پایین و احتمال بستن درگاه‌های پرداخت، برای سرمایه‌گذاران عادی در حالت بحران ایمن نیست.

جمع‌بندی: چشم‌انداز کوتاه مدت بورس و اقتصاد ایران

در جمع‌بندی باید گفت، با توجه به ابعاد اتفاق اخیر، انتظار یک روز معاملاتی با ریزش دسته‌جمعی شاخص کل، صف‌های سنگین فروش در بیشتر صنایع و کوچ زودهنگام نقدینگی به بازار ارز، طلا و رمزارزها چندان دور از ذهن نیست. اما تاریخ نشان داده است که پس از چند روز و با فروکش کردن هیجانات، تعادل به بازار بازمی‌گردد و سهام بنیادی مجددا خریداران خود را پیدا می‌کند، مگر آنکه این 

از سوی دیگر، وضعیت کریپتو به عنوان پناهگاه موقتی سرمایه مخصوصا برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر، می‌تواند در کوتاه‌مدت بخشی از نقدینگی را جذب کند. اکوسیستم رمزارز، بلاکچین و نوآوری‌های فناورانه ولو به صورت محدود می‌تواند فرصت‌هایی خلق کند؛ مشروط به این‌که معامله‌گران قوانین رسمی، ریسک‌های مربوط به تحریم و امنیت داده‌ها را در نظر بگیرند.

در نهایت، مهم‌ترین توصیه به سهامداران و سرمایه‌گذاران، حفظ خونسردی و پرهیز از معاملات احساسی در شرایط اضطرابی است؛ چرا که رفتارهای جمعی معمولا در این مواقع باعث ضرر و کاهش بیشتر دارایی‌ها می‌شود.