10 دقیقه
اکوسیستم توکنهای غیرمثلی (NFT) در سال ۲۰۲۵ با افزایش قابلتوجهی در حجم عرضه مواجه شد، در حالی که مجموع فروش و میانگین قیمتها کاهش یافت؛ امری که نشاندهنده انتقال بازار به سمت مدل حجم بالا و قیمت پایین است. با توسعه ابزارهای ضرب (minting) و پلتفرمهای میانزنجیرهای که ایجاد NFT را ارزانتر و سادهتر کردند، تعداد زیادی سازنده وارد بازار شدند، اما همزمان میزان هزینهکرد خریداران کاهش پیدا کرد.
مروری بر بازار: رشد عرضه از تقاضای خریدار پیشی گرفت
دادههای CryptoSlam نشان میدهد که مجموع عرضه NFT در سال جاری به حدود 1.34 میلیارد توکن افزایش یافته است؛ رشدی در حدود 25% نسبت به یک میلیارد توکن گزارششده در ۲۰۲۴. در همین بازه، مجموع فروش NFT به تقریباً 5.63 میلیارد دلار در ۲۰۲۵ کاهش یافته است — که افتی 37 درصدی نسبت به 8.9 میلیارد دلار سال ۲۰۲۴ را نشان میدهد. قیمت متوسط فروش نیز سالانه به 96 دلار تنزل کرده است که از 124 دلار سال قبل کمتر است. این ارقام، چارچوبی روشن از تغییرات کلیدی بازار، از جمله فشارهای قیمتی، تغییر در رفتار خریداران و تغییر در ساختار نقدینگی فراهم میکنند.
نمودار فروش، خریداران و فروشندگان NFT
این واگرایی — افزایش شدید عرضه همراه با کاهش فروش و اندازه تراکنشها — بازار را به شکلی نشان میدهد که نقدینگی در میان داراییهای بسیار بیشتری پراکنده شده است. فرایند ضرب NFT تسریع شد، اما مشارکت و هزینهکرد خریداران همگام با تولید افزایش نیافت؛ این عدم توازن باعث کاهش تقاضای هر مورد و فشار بر قیمتها شد. از منظر تحلیل بازار و استراتژی بازاریابی برای پروژهها، این وضعیت نیاز به تمرکز بیشتر بر کشفپذیری (discoverability)، کاربرد (utility) و ارزش افزوده برای کلکسیونرها را برجسته میکند.
روند افزایش عرضه: مسیر رشد چهار ساله
بین سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ عرضه NFT با سرعتی بالا گسترش یافت. گزارشهای CryptoSlam نشان میدهد که عرضه از حدود 38 میلیون توکن در ۲۰۲۱ به بیش از 106 میلیون در ۲۰۲۲ رسید. پس از آن، تولید تسریع شد و در ۲۰۲۳ از 550 میلیون فراتر رفت و در ۲۰۲۴ تقریباً به 1 میلیارد رسید. رقم 1.34 میلیارد در ۲۰۲۵ نشاندهندهٔ افزایش تقریباً 35 برابری طی چهار سال — حدود 3,400٪ رشد — در عرضه است. این رشد سریع نشان میدهد که موانع ورود برای سازندگان کاهش یافته و مقیاسپذیری ابزارهای ضرب بهسرعت بیشتر شده است.
حجم فروش NFT از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵
چند عامل کلیدی در پشت این جهش عرضه نقش داشتند: کاهش هزینههای ضرب بهواسطه راهکارهای لایه دوم و زنجیرههای ارزانتر، رابطهای سادهتر و خودکار برای ایجاد توکن که نیاز فنی را کاهش میداد، و نیز ظهور بازارها و پلتفرمهای میانزنجیرهای (cross-chain) که امکان انتشار در زنجیرههای مختلف را به صورت آسان فراهم کردند. این عوامل به تولیدکنندگان مستقل، هنرمندان دیجیتال و پروژههای بلاکچین اجازه دادند سریعتر و با هزینه کمتر NFT تولید کنند. با این حال، افزایش عرضه به رشد متناسب در تعداد خریداران یا بودجه کل خرید منجر نشد و در نتیجه بسیاری از پروژهها مجبور شدند برای جلب توجه کلکسیونرها و سرمایهگذاران با یکدیگر رقابت شدیدتری داشته باشند.
فشارهای فروش، قیمت و نقدینگی
بازار NFT از نظر حجم فروش در اوج خود در سال ۲۰۲۲ قرار داشت و از آن زمان روند کاهشی را طی کرده است. ارزش متوسط فروش که در دورهٔ رونق ۲۰۲۱–۲۰۲۲ به حدود 400 دلار نزدیک شده بود، در ۲۰۲۵ به زیر 100 دلار رسید. این کاهش در قیمت متوسط فروش، همراه با کاهش در مقدار پولی که بین خریداران و فروشندگان جابهجا میشود، نشاندهندهٔ کاهش نقدینگی و حساسیت قیمتی بیشتر خریداران در بازارهای NFT است. به عبارت دیگر، تقاضا برای آیتمهای پرهزینه کاهش یافته و خریداران به دنبال فرصتهای کمقیمتتر یا پروژههایی با کاربرد عملی هستند.
برای سازندگان و پلتفرمها، نتیجهٔ عملی این تغییرات یک چشمانداز شلوغ است که در آن قابلیت دیدهشدن، کیفیت محتوایی، و کاربرد واقعی توکنها (مثلاً حق دسترسی، درآمد حق امتیاز یا خدمات محدودشده با توکن) نقشی تعیینکنندهتر پیدا میکنند. پروژههایی که روی utility، جامعهٔ فعال، یا مرتبط بودن فرهنگی تمرکز میکنند، شانس بیشتری برای برجستهشدن دارند؛ خصوصاً زمانی که تقاضای سفتهبازانه کاهش یابد.
از منظر بازارگردانان و سازوکارهای قیمتی، توزیع گستردهٔ عرضه باعث کاهش قیمتهای کف (floor price) بسیاری از کالکشنها شده و این موضوع ریسک نقدشوندگی را برای سرمایهگذاران خرد و نهادهای حرفهای افزایش داده است. همچنین کارمزدهای تراکنش و تجربهٔ کاربری در بازارها همچنان عوامل مهمی برای بازگرداندن معاملهگران و خریداران جدید هستند.
روندهای ارزش بازار و پیامدها
ارزش کل بازار NFT (market capitalization) از اوج خود در آوریل ۲۰۲۲ که حدود 17 میلیارد دلار بود، بهطور چشمگیری کاهش یافته است. پس از بازیابی جزئی تا 10.8 میلیارد دلار در دسامبر ۲۰۲۴، این شاخص در طول ۲۰۲۵ دوباره کاهش یافت و سال را نزدیک به 2.4 میلیارد دلار به پایان برد. افت مداوم ارزش بازار نشاندهندهٔ ترکیبی از کاهش قیمتهای پایه، حجمهای معاملاتی کمتر و رقیق شدن نقدینگی در نتیجه افزایش تعداد توکنها است.
نمودار ارزش کل بازار NFT
برای کلکسیونرها، سرمایهگذاران و توسعهدهندگان، سال ۲۰۲۵ یک تغییر ساختاری را تأیید کرد: بازار NFT به سمت الگوی حجم بالا و قیمت پایین حرکت میکند که در آن تمرکز بر کاربرد (utility)، گزینش محتوا (curation) و استراتژیهای توزیع هوشمند بیشتر از پیش اهمیت پیدا میکند. در چنین بازاری، بهرهبرداری از مکانیزمهایی مثل حق امتیاز (royalties)، اشتراکهای مبتنی بر توکن، و سرویسهای محتوای قفلشده میتواند تفاوت بین بقای یک پروژه و ناپدید شدن آن باشد.
بهعلاوه، سرمایهگذاران نهادی و صندوقهای دیجیتال در مواجهه با کاهش ارزش بازار نیاز به بازتعریف مدلهای ارزیابی پروژهها دارند؛ بهطوری که معیارهایی فراتر از تعداد حامیان اولیه یا حجم اولیه فروش در نظر گرفته شوند. معیارهای جدید میتوانند شامل میزان تعامل جامعه، نرخ بازگشت سرمایه از حق امتیاز، و کاربردهای واقعی توکن در اکوسیستمهای بازی، نرمافزار یا خدمات مبتنی بر وب 3 باشند.
نکات فناوری و ساختاری که باید در نظر گرفت
چند محور فنی و ساختاری وجود دارد که میتواند در بازسازی توازن عرضه و تقاضا نقش ایفا کند:
- بهبود قابلرویت بودن (discoverability) از طریق شاخصگذاری بهتر، متادیتای استاندارد و بازارهای دستهبندیشده.
- افزایش بینزنجیرهای (cross-chain interoperability) تا خریداران و سازندگان بتوانند از مزایای زنجیرههای مختلف استفاده کنند بدون اینکه تجربه کاربری پیچیده شود.
- ابزارهای تحلیل ارزش و ریسک برای سرمایهگذاران که معیارهای روشنتری از نقدینگی، حجم معاملاتی و رفتار نگهداری را ارائه دهند.
- مدلهای توزیع عرضه کنترلشده، مثل عرضه قطرهای (staggered drops)، عرضه مبتنی بر اشتراک یا تایید هولدرها برای کاهش شوک عرضه به بازار.
پیادهسازی موارد فوق میتواند به پلتفرمها و پروژهها کمک کند تا ارزش بلندمدت ایجاد کنند و رفتار بازار را به سمت پایداری بیشتر هدایت نمایند.
پیامدها برای بازیگران بازار
برای بازیگران مختلف بازار پیامدها متفاوت است:
- سازندگان و هنرمندان: تمرکز بر ایجاد ارزش افزوده، مشارکت جامعه و فراهم کردن کاربردهای واقعی برای NFT (مانند دسترسی اختصاصی یا توابع درون برنامهای) از اهمیت بیشتری برخوردار است.
- پلتفرمها و بازارها: باید سرمایهگذاری روی ابزارهای کشف، فیلترهای محتوایی و تجربهٔ کاربری آسان را اولویت دهند تا معاملهگران و خریداران بازگردند.
- سرمایهگذاران: نیاز به معیارهای سنجش جدید برای ارزیابی ریسک و پتانسیل بازگشت ارزش دارند؛ تمرکز تنها بر رشد تعداد توکنها یا فروش اولیه دیگر کافی نیست.
- توسعهدهندگان زیرساخت: فرصت برای ارائه راهکارهای کاهش هزینهٔ ضرب، تسهیل تعاملات میانزنجیرهای و بهبود استانداردهای متادیتا وجود دارد.
عوامل اقتصادی و رفتاری قابلتوجه
رفتار خریداران در ۲۰۲۵ به سمت حساسیت قیمتی بیشتر و انتخاب محتاطانهتر پروژهها سوق یافته است. عواملی مانند رکودهای اقتصاد کلان، افزایش نرخ بهره در برخی بازارها، و تغییر اولویتهای سرمایهگذاری نیز میتواند بر تقاضای کل بازار تأثیر گذاشته باشد. علاوه بر این، تکرار موجهای عرضه بدون ایجاد تجربه یا کاربرد واقعی برای خریدار، میتواند اعتماد را تضعیف کند و باعث شود خریداران به گزینههای سنتیتری روی بیاورند یا متانشانهتر عمل کنند.
از منظر اقتصاد رفتاری، افزایش حجم عرضه میتواند باعث «اختلال انتخاب» (choice overload) برای خریداران شود؛ در نتیجه، خریداران تمایل پیدا میکنند به سراغ پروژههایی بروند که پیام واضحتر، پشتوانهٔ اجتماعی یا کاربرد مشخصی دارند.
چشمانداز برای سال ۲۰۲۶
انتظار میرود در ۲۰۲۶ تاکید بیشتری بر NFTهای دارای کاربرد مشاهده شود — از جمله دسترسی اختصاصی (access), قوانین حق امتیاز (royalties) و خدمات محافظتشده با توکن (token-gated services). تقویت درگیری جامعه و بهبود مکانیزمهای کشف ارزش به بازگردانی تعادل میان عرضه و تقاضا کمک خواهد کرد. همچنین احتمال دارد بازار به سمت ادغام و حذف پلتفرمهای کمبازده حرکت کند و ابزارهای تخصصیتر یا بازارهای کاتالیزور (curated marketplaces) برجسته شوند.
ادغام میان پلتفرمها و ابزارهایی که کارایی کشف و تعامل زنجیرهای را ارتقا میدهند، میتواند به تدریج عرضه را با تقاضای واقعی هماهنگتر کند. از سوی دیگر، ایجاد استانداردهای شفاف برای متادیتا و گزارشدهی عملکرد پروژهها میتواند اعتماد سرمایهگذاران را جلب و تصمیمگیریهای آگاهانهتر را تسهیل نماید.
در نهایت، بازیگران موفق در ۲۰۲۶ کسانی خواهند بود که استراتژیهای توزیع هوشمند، طراحی محصول متمرکز بر کاربرد و برنامهریزی بلندمدت برای حفظ جامعه را اتخاذ کنند؛ بهخصوص در بازاری که معیارهای سنتی ارزشگذاری نیاز به بازبینی دارد.
منبع: cointelegraph
ارسال نظر