9 دقیقه
خلاصه عملکرد بازارها در مردادماه ۱۴۰۴
بازارهای مالی ایران در مردادماه ۱۴۰۴ شرایطی پرابهام و غالباً نزولی را تجربه کردند. بورس تهران ماه سختی را پشت سر گذاشت و شاخص کل بیش از ۱۲.۹ درصد افت کرد که زیان قابل توجهی برای سهامداران رقم زد. این کاهش برای شاخص کل نسبت به شاخص کل هم‌وزن شدت بیشتری داشت؛ نشانه‌ای که نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز نسبت به سایر نمادها افت عمیق‌تری را ثبت کردند. در عین حال بازار ارز و بازار سکه و طلا به‌عنوان مکان‌های پناه سرمایه در برابر نااطمینانی، با تحرکات افزایشی مواجه شدند که سبب تغییر جریان نقدینگی در اقتصاد شد.
شاخص‌ها و ارقام کلیدی
بررسی آمارها نشان می‌دهد میانگین ارزش معاملات روزانه بازار سهام و حق تقدم در مردادماه به حدود ۳۳۱۷ میلیارد تومان رسید که پایین‌ترین میانگین در شش ماه اخیر است. خروج ۱۱ هزار و ۹۸۹ میلیارد تومان پول حقیقی از سهام و حق تقدم (بدون احتساب صندوقهای سهامی) شدت رکود بازار سرمایه را تأیید می‌کند. در مقابل، صندوقهای درآمد ثابت با میانگین سود بالای ۳۰ درصد و ورود پول حقیقی بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان، مقصد اصلی ریسک‌گریزی سرمایهگذاران شدند.
چرا بورس در مرداد رکود شد؟
عوامل متعددی در افت قابل توجه بورس نقش داشتند؛ از جمله نرخ سود بدون ریسک بالا، نااطمینانیهای سیاسی و منطقهای، و چشم‌انداز فعال شدن مکانیسم ماشه که فضای انتظاری بازار را تحت تأثیر قرار داد. وقتی نرخ بازده اوراق دولتی و سود بدون ریسک به بالای ۳۵ درصد می‌رسد، جذابیت سهام به‌ویژه برای سرمایهگذاران محافظه‌کار کاهش می‌یابد و بخش قابل توجهی از نقدینگی به سمت ابزارهای با بازده ثابت منتقل میشود.
نرخ سود بدون ریسک و تأثیر بر جریان نقدینگی
افزایش نرخ بازده اوراق و سوددهی صندوقهای درآمد ثابت، رقابت را برای سهام تنگ‌تر کرده است. معاملهگران در شرایطی که چشم‌انداز تورم و نرخ بهره پرابهام است، ترجیح می‌دهند از ریسک بازار سهام فاصله گرفته و به سمت ابزارهای کم‌نوسان‌تر بروند. این تغییر ترجیح، همزمان با خروج پول حقیقی از سهام، کاهش عمق بازار را به دنبال داشته است.
تحرک سرمایه‌ها: صندوقهای درآمد ثابت و صندوقهای طلا
یکی از پیامدهای رکود بورس، افزایش تقاضا برای صندوقهای درآمد ثابت و صندوقهای طلا بود. میانگین ارزش معاملات صندوقهای درآمد ثابت رشد کرده و ورود پول حقیقی بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان در مرداد ثبت شد؛ نشان‌دهنده احتیاط معاملهگران و میل به امنیت سرمایه‌گذاری.
صندوقهای طلا؛ پناهگاه دوم سرمایهگذاران
با وجود رشد قیمت دلار و سکه در مرداد، میانگین ارزش معاملات صندوقهای طلا نسبت به تیر کاهش یافت و حدود ۳۷۴۹ میلیارد تومان بود. با این حال ورود ۱۲ هزار و ۷۰۸ میلیارد تومان پول حقیقی به صندوقهای طلا نشان‌دهنده استقبال سرمایهگذاران از پوشش ریسک ارزی و طلا است؛ رقمی که دومین رکورد ورود پول حقیقی به این صندوق‌ها در شش ماه اخیر محسوب میشود. این وضعیت گویای جابه‌جایی سریع سرمایه‌ها از سهام به دارایی‌های مبتنی بر طلا و ارز است.
تحلیل رفتار صنایع بورسی در مرداد
از منظر صنایع، بانک‌ها بیشترین ارزش معاملات ماهانه را ثبت کردند و پس از آن فلزات اساسی در رده بعدی قرار گرفتند. جالب آنکه بانک‌ها و فلزات اساسی همزمان بیشترین خروج پول حقیقی را تجربه کرده‌اند؛ یعنی حجم معاملات بالا اما با جهت خروج نقدینگی حقیقی. در مقابل صنعت استخراج کانه‌های فلزی بیشترین ورود پول حقیقی را در میان صنایع ثبت کرد و رتبه سوم از نظر ارزش معاملات ماهانه را به خود اختصاص داد که نشان می‌دهد برخی گروه‌ها هنوز جذابیت نسبی برای خریداران خرد داشتند.
پیش‌بینی تکنیکال: آیا نوسان مثبت محتمل است؟
با وجود فضای منفی و اصلاح قیمتی، برخی تحلیلگران تکنیکال نسبت به یک نوسان مثبت کوتاه‌مدت خوش‌بین هستند. شرط تحقق این سناریو، افزایش حجم معاملات در موج صعودی و مثبت شدن جریان پول حقیقی است. اگر در روزهای آتی حجم و ارزش معاملات رشد کند و ورود پول حقیقی مشهود شود، احتمال یک بازگشت موقت و نوسان مثبت وجود دارد؛ اما در غیر این صورت، روند نزولی یا رکودی ادامه خواهد یافت.
بازار ارز: پیشخور کردن ریسک‌ها و نقش درهم
بازار ارز در مردادماه همراه با افزایش قیمت مواجه شد. تحلیل جریان پول حقیقی نشان می‌دهد بخشی از سرمایه‌هایی که از سهام خارج شدند، به سمت ارز و طلا روانه شده‌اند. تنش‌های منطقهای و نگرانی از فعال شدن مکانیسم ماشه، نیروی محرکه‌ای برای خریداران افزایشی در بازار ارز فراهم کرد تا ریسک محتمل در آینده را در قیمتها پیشخور کنند؛ یعنی معاملهگران آینده را در قیمت‌های فعلی لحاظ کردند.
حباب درهم و بی‌نظمی قیمتی در روزهای پایانی
در میان متغیرهای ارزی، درهم بیشترین نوسان را نشان داد؛ به‌ویژه در روزهای پایانی هفته که حباب درهم به‌شکلی غیرمعمول رشد کرد. در پایان هفته حباب درهم به ۱۹۵۴ تومان رسید، در حالی که میانگین حباب درهم در مرداد منفی ۲۶۳ تومان بود. بررسی اختلاف تتر با دلار آزاد نیز نشان داد که تنها در روز سی‌ام مرداد اختلاف تتر با دلار آزاد مثبت شد، آن‌هم در شرایطی که میانگین ماهانه این اختلاف منفی ۵۹۰ تومان است. این نوسانات نشان می‌دهد منابع ارزی و بازارهای مبتنی بر دلار و درهم در روزهای پایانی مرداد رفتار متفاوتی از خود نشان دادند که در صورت کاهش این بی‌نظمی، نوسان بازار ارز رو به کاهش خواهد گذاشت.
نقش صادرات نفت در تعیین نرخ ارز
یکی از عوامل تعیین‌کننده قیمت ارز، سطح فروش و درآمدهای نفتی کشور است. بر اساس گزارش ورتکسا، صادرات نفت ایران در ماه جولای حدود روزانه یک و نیم میلیون بشکه بوده که هنوز نسبت به رکوردها پایین‌تر اما از نظر مقدار، قابل توجه است. محدودیت‌ها و تحریم‌ها روی صادرات نفت اثر داشته‌اند اما داده‌ها نشان می‌دهد که تأثیر این محدودیت‌ها غالباً موقت بوده و صادرات پس از هر محدودیتی به‌سرعت توان بازیابی داشته است.
پیامدها برای بازار ارز
با فعال یا غیر فعال شدن مکانیسم ماشه، سطح صادرات نفت و درآمدهای ارزی عاملی تعیین‌کننده برای نوسانات بازار ارز خواهد بود. حفظ سطح صادرات نفت می‌تواند نوسانات ارزی را کاهش دهد و در مقابل، هرگونه اختلال بلندمدت در فروش نفت، فشار افزایشی بر نرخ دلار خواهد داشت.
بازار طلا و حباب سکه در مرداد
بازار طلا در مردادماه تحت تأثیر دو متغیر کلیدی بود: نوسان دلار در داخل و روند اونس جهانی. اونس جهانی طلا در مرداد نزولی بود و حدود ۱.۷ درصد کاهش نسبت به ابتدای ماه ثبت کرد؛ هرچند تأثیر نرخ بهره فدرال رزرو در جلسات آینده (۲۵ و ۲۶ شهریور) بر قیمت اونس همچنان یک عامل کلیدی است. در ایران، با وجود افت اونس جهانی، افزایش نرخ دلار باعث شد قیمت سکه و مصنوعات طلا افزایشی شوند.
حباب سکه و طلای آب‌شده
اکوایران میانگین متحرک سیزده روزه حباب سکه را بررسی کرد و نشان داد که در نیمه دوم مرداد، این متغیر به کانال ۱۴ درصد وارد شد و در روزهای پایانی بالای ۱۵ درصد قرار گرفت. همچنین حباب طلای آب‌شده از محدوده منفی ابتدای ماه به حدود ۹۸۰ هزار تومان در روزهای پایانی رسید که دلالت بر افزایش جسارت معاملهگران افزایشی در بازار طلا دارد.
چه پیامی برای سرمایهگذاران کریپتو و بلاکچین وجود دارد؟
گرچه گزارش تمرکز اصلی‌اش روی بازارهای کلاسیک است، اما تحولات بازار سرمایه، ارز و طلا پیام‌هایی برای فعالان حوزه بلاکچین و رمزارزها نیز دارد. در شرایطی که بازار سهام دچار رکود و سرمایه‌ها به سمت دارایی‌های کم‌نوسان یا پوشش‌دهنده ریسک حرکت می‌کنند، بازار رمزارزها ممکن است از نوسان‌پذیری بالا برخوردار باشد. سرمایهگذاران رمزارز باید همزمان با تحلیل فاندامنتال بازارهای داخلی (نرخ ارز، تورم، درآمدهای نفتی) و تحولات جهانی کریپتو مانند نوسانات بیتکوین و نقدشوندگی تتر، استراتژیهای مدیریت ریسک را تقویت کنند.
جمع‌بندی و توصیه‌های کاربردی
مردادماه ۱۴۰۴ ماهی بود که رکود در بورس و تحرک در بازارهای ارز و طلا را همزمان داشتیم. نکات کلیدی برای سرمایهگذاران:
- در شرایط فعلی، ارزیابی ریسک و مدیریت موقعیت‌ها مهم‌تر از همیشه است؛ به‌ویژه برای سهامداران خرد که ممکن است در معرض نوسانات شدید قرار گیرند.
- صندوقهای درآمد ثابت و صندوقهای طلا به‌عنوان ابزارهای پوشش ریسک مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ بررسی هزینه‌ها، نقدشوندگی و ترکیب دارایی صندوق‌ها ضروری است.
- رصد تحولات سیاسی-منطقهای و داده‌های صادرات نفت و درآمدهای ارزی برای پیش‌بینی نوسانات بازار ارز حیاتی است.
- اگر حجم معاملات و ورود پول حقیقی به بازار سهام افزایش یابد، احتمال یک نوسان مثبت فنی وجود دارد؛ اما تکیه صرف بر تحلیل تکنیکال بدون در نظر گرفتن عوامل کلان می‌تواند خطرناک باشد.
- فعالان بازار رمزارز نیز باید همزمان با تحلیل داخلی اقتصاد، نقدینگی بازار رمزارز، قیمت بیتکوین و وضعیت استیبلکوینها مانند تتر را زیر نظر داشته باشند.
در مجموع، وضعیت مردادماه نشان می‌دهد که در اقتصاد ایران سرمایه‌ها در مواقع نااطمینانی به سمت ابزارهای پوششی و کم‌نوسان‌تر حرکت می‌کنند؛ اما با بهبود فضای سیاسی-اقتصادی و ثبات در نرخ ارز و صادرات نفت، ظرفیت برگشت سرمایه به بازار سهام و کاهش حباب‌ها وجود دارد. تحلیلگران و سرمایهگذاران باید همواره داده‌ها را به‌روز دنبال کنند و استراتژیهای حفاظتی و تدریجی را در اولویت قرار دهند.
نظرات