سهام بین
رئیس کارگروه ابزارهای نوین کانون کارگزاران بورس درباره برنامه حل مشکلات بازار و ایجاد ثبات و چالش های توسعه در سال‌های اخیر توضیحاتی ارائه کرد.
میثم مقدم درخصوص نوع فعالیت کارگروه ابزارهای نوین کانون کارگزاران بورس به دنیای اقتصاد گفت: این کارگروه متشکل از افرادی است که در نهاد‌های مالی و کارگزاری‌ها فعال هستند و متقاضیان با تایید مدیریت کانون به عضویت آن در آمده تا برای توسعه ابزارهای نوین مالی شامل اختیار معاملات، اختیار فروش تبعی و فیوچرز و ابزارهای دیگری مانند فروش استقراضی همفکری کرده و نقاط ضعف معاملاتی، زیرساختی و ریسک هایی که وجود دارد را بررسی و برای آن راه‌حل‌هایی پیشنهاد کنند.
وی درباره اینکه ابزارهای نوین می‌توانند چه کمکی در راستای رفع مشکلات بازار و ایجاد ثبات داشته باشند، افزود: هر کدام از ابزارهای نوین، ویژگی خاصی دارند به عنوان مثال ابزاری برای پوشش ریسک تحت عنوان آپشن یا اختیار معاملات وجود دارد. اختیار معاملات در دو بخش دارای کارکرد است اول برای ناشران شرکت‌های بزرگ که مبادرت به فروش سهام شرکتی می‌کنند و دیگری خریدارانی که این اختیارها را می‌خرند. در زمانی که بازار شرایط مطلوبی نداشت صندوق توسعه بازار، مبادرت به فروش و رایت کردن آپشن‌های خرید در مقادیر بالا می‌کرد و با فروش این آپشن‌ها صف‌های فروش را جمع‌آوری کرده و به حمایت از بازار می‌پرداخت.
این مقام مسئول ادامه داد: ابزارهای مالی دیگری مانند فیوچرز یا معاملات آتی در حال حاضر روی شاخص صنایع فعال بوده و امکان معامله روی آن وجود دارد اما از عمق مناسبی برخوردار نیستند و برای حل این مشکل باید در آینده تک سهم‌ها را وارد این بخش کرد تا بتوان آتی تمام سهام را در بازار آورد که با توجه به اهرم ۵ از جذابیت بالایی برای فعالان بازار و مدیران سرمایه‌گذاری و بازارگردان‌ها برخوردار است.
مقدم عنوان کرد: یکی از ابزارهای دیگر که برنامه ایجاد و نهایی کردن آن وجود دارد ابزار فروش استقراضی است که می‌تواند برای شرکت‌هایی که در حال حباب گرفتن هستند و در واقع قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی دارند مفید باشد. به این شکل که افراد سهام را قرض گرفته و آن را در بازار بفروشند و پس از کاهش قیمت مجددا سهم را خریداری کنند و از این نوسان قیمتی که شکل گرفته، منتفع شوند.
وی اضافه کرد: این ابزار هم زیرساخت‌های لازم را باید از جانب شرکت های نرم افزاری داشته باشد که شرکت‌های مختلفی در حال کار کردن روی این موضوع هستند ولی در حال حاضر نهایی نیست و هیچ کدام به نحو مطلوبی کار نمی‌کنند. در خصوص فروش استقراضی مولفه مثبت دیگری که وجود دارد شرکت‌هایی بودند که در رشد بازار نتوانستند فروش انجام بدهند. زیرا تعداد سهام در دست شرکت زیاد نیست و در صورت فروش امکان دارد جایگاه مدیریتی به خطر بیفتد.
رئیس کارگروه ابزارهای نوین تصریح کرد: بنابراین برخی با سو‌ءاستفاده از این موضوع قیمت سهام را بیش از حد رشد دادند که این موضوع با فروش استقراضی می‌توانست حل شود به این شکل که جای فروش مستقیم و به خطر افتادن جایگاه مدیریتی با قرض دادن سهام جهت فروش استقراضی از حباب گرفتن سهم جلوگیری کنند. فروش استقراضی می‌توانست به رشد همگن و معقول بازار کمک کند و مانع از رشد حبابی و نجومی آن شود.
مقدم درباره چالش های توسعه ابزارهای نوین در سال‌های اخیر توضیح داد: مشکلات زیادی در بخش توسعه ابزارها وجود دارد به این دلیل که سازمان بورس متولی ندارد که بتوان از آن درخواست کرد به عنوان بازوی اجرایی ضعف‌های موجود را دیکته کرده و باعث سرعت در پیاده‌سازی این ابزارها شود. به عنوان مثال در بخش فروش استقراضی هیچ نرم‌افزاری نیست که این کار را کامل انجام بدهد. در جنبه عملیاتی هیچ شرکتی نرم‌افزار مطلوبی برای این کار ندارد و فقط سال گذشته یک رونمایی با جنبه نمایش بابت افتتاح فروش استقراضی صورت گرفت. اما عملا امکان فروش استقراضی در بازار سرمایه وجود ندارد. چالش‌های دیگر از سمت سپرده‌گذاری است که بالغ بر ۶ ماه است در خواست شده که امکان تسویه فیزیکی را در فیوچرز یا همان آتی فراهم کند که بتوان تک‌سهم‌ها را وارد کرد اما هنوز انجام نشده است.
وی درخصوص اقدامات این کارگروه در روزهای دشوار بازار سرمایه، برای گذر از مشکلات گفت: زمانی‌که هنوز نتوانسته پس از چند سال، آتی تک سهم‌ها را بیاوریم در زمان ریزش و بازار خرسی با چالش بزرگی مواجه هستیم. چرا که اگر آتی تک سهم‌ها وجود داشت افراد می‌توانستند ریسک را کاهش داده و مدیریت کنند اما این ابزار موجود نبود. بازار به عنوان لیدر محوری نگاهی به برخی سهم‌ها داشت. تلاش شد سررسید‌های مختلفی برای آن نماد‌ها در بخش اختیار معاملات ایجاد شود که باز هم تنها موفقیت روی نماد "خودرو" بود که با تعامل شرکت بورس در خواست باز کردن سررسید انجام شد که بازار گردان اختیار معاملات بتواند فروش‌های پر حجمی‌در آن انجام بدهد تا بتوان حمایت از سهم را انجام داده و این سر رسید وقتی کوتاه می‌شد بازارگردان این قابلیت را داشت تا سهم‌ها را از پرتفوی خارج کند و به خریداران آپشن‌ها منتقل کند و این کمک کوچک اما مطلوبی برای بازار بود. در کل زیرساخت‌های سامانه معاملات دارای مشکلات عدیده ای است و برای کمک به بازار ابتدا باید مشکلات سامانه‌های معاملاتی در این بخش‌ها را حل کرد.
این مقام مسئول درباره اینکه سرمایه‌های سرگردان در روزهای آتی وارد کدام بازارها خواهند شد؟ افزود: در چند ماه اخیر وقتی بازار سهام با ریزش مواجه شد بسیاری افراد به سمت رمز ارزها رفتند. چرا که ابزارها و اهرم‌های مطلوب‌تری را شاهد بودند. اگر امکان ارائه ابزارهای آتی و مالی دارای اهرم بالاتر ممکن بود می‌شد به بازار کمک کند همان‌طور که آتی سکه و صندوق‌های طلا کمک‌کننده است. اگر بتوان این ابزارها را توسعه و در اختیار فعالان قرار داد بازار مورد توجه مردم قرار می‌گیرد. چرا که بسیاری از مردم می‌توانند با استفاده از این ابزارها سود کسب کنند و در زمان‌های ریزش هم از ریزش بازار منتفع شوند و بازار دو طرفه دارای جذابیت بیشتری است. در مقطع انتقال دولت روحانی به رئیسی انتظار نمی‌رود اتفاق خاصی در بازار سرمایه رخ دهد و باید در انتظار تایید کابینه و چیدمان وزرای دولت جدید ماند به همین دلیل انتظار می‌رود بازار در حالات رنج باقی بماند تا رویکرد گروه جدید مشخص و شفاف شود.
مقدم درباره چگونه می توان سرمایه‌ها را وارد بازار سرمایه کرد، تصریح کرد: برای جذب سرمایه به یک بازار ابتدا باید میزان ثبات و عوامل بی‌ثباتی بازار را معین کرد. در حال حاضر مشخص نیست کابینه دولت جدید چه کسانی هستند و باید شفاف شود تا رای اعتماد بگیرند و قدرت به گروه جدید منتقل شود و بعد تصمیم گرفت که چه اتفاقی خواهد افتاد و موضوع مهم دیگر قیمت‌گذاری دستوری است که باید دید تشدید یا حذف خواهد شد. بازار‌های مالی نیاز به شفافیت بیشتری دارد و ورود و سرمایه‌گذاری در بازار مالی نیازمند آرامش و ثبات و اعتماد است.
