سهام بین
کارشناس بازار سرمایه با اعلام نقش نهادهای حقوقی در بورس ، تحلیلی از عملکرد سه دسته از این گروه از سهامداران ارایه کرد.
امیر هوشمند درباره نقش سهامداران حقوقی در بورس ایران به بورس پرس اعلام کرد: یکی از مهم‌ترین ارکان بازار سرمایه، سهامداران نهادی یا به اصطلاح، حقوقی‌ها هستند که نقش بسیار مهمی را در روان‌سازی معاملات بازار، حمایت از بازار، کارایی بازار، حفظ ارزش ذاتی سهام و بسیاری از کارکردهای دیگر ایفا می‌کنند یا به بیان بهتر، می‌توانند ایفا کنند.
در بازار سرمایه ایران این نهادهای حقوقی به چند دسته قابل تقسیم هستند: اول- نهادهای حقوقی بزرگ دولتی و حکومتی نظیر سازمان تامین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، بنیاد مستضعفان و جانبازان و .... دوم - هلدینگ ها و شرکتهای سرمایه‌گذاری سوم- نهادهای مالی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بانکها، شرکت های مشاوره سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها و نهایتا صندوق‌های بازارگردانی.
هر یک از این نهادهای حقوقی، بسته به جایگاه و موقعیت بر بازار سرمایه اثرگذارند. به طور مثال صندوق بازنشستگی کشوری به عنوان یکی از بزرگترین حقوقی‌های بازار سرمایه است که از آنجا که وظیفه پرداخت مستمری بازنشستگان را بر عهده دارد، حجم بزرگی از خروجی پول را در مقاطع زمانی متناوب مدیریت می‌کند و چنانچه برنامه‌ریزی مناسبی برای فروش سهام نداشته باشد می‌تواند با فروش‌های سنگین و بدون برنامه، اثر منفی بر بازار سرمایه ایجاد کند.
طی سالهای اخیر، نهادهای بزرگ دولتی بیش از آنکه نقش حامی بازار را داشته باشند به عنوان تهدیدی برای بازار به لحاظ عرضه سهام در حجم زیاد تلقی می‌شوند و متاسفانه، حتی در مقاطعی، بخش قابل توجهی از اعتماد سرمایه‌گذاران خرد را به بی اعتمادی تبدیل کرده اند. البته قابل درک است که بخشی از منابع مورد نیاز این نهادها به ناچار باید از بازار سرمایه تامین شود اما چنانچه برنامه‌ریزی مناسبی جهت فروش سهام توسط این نهادها طراحی نشود شرایط را برای سهامداران جزء بسیار دشوار می‌کند.
قطعاً یکی از روش های فروش سهام توسط این نهادها، فروش به صورت عمده یا بلوکی است که نه تنها اثر منفی بر بازار نخواهد داشت، بلکه با توجه به جابجایی سهم و ورود بازیگر جدید بر روی آن می‌تواند محرک مناسبی برای افزایش ارزش سهام تلقی شود .
دسته دوم نهادهای حقوقی، هلدینگ ها و شرکتهای سرمایه‌گذاری هستند که وظیفه سرپرستی واحدهای تحت کنترل را بر عهده دارند. برخی از هلدینگ‌ها صرفا به همین موضوع می‌پردازند و غیر از سهام تحت کنترل، پرتفوی دیگری جهت اداره کردن در سایر سهام بازار در اختیار ندارند. این دسته از هلدینگ‌ها در صورت وجود اراده برای ایفای نقش فعالی در بازار سرمایه می‌توانند از طریق تمرکز بر سهام شرکت های تحت مدیریت، نقش بسیار پررنگی در حمایت به موقع از سهام داشته باشند و تبدیل به یک حقوقی خوشنام در بازار سرمایه شوند.
به طوریکه در زمان رکود بازار، ارزش سهام را تا حد امکان حفظ و در زمان رونق بازار، متناسب با شرایط بازار بخشی از سهام اضافی خود را به بازار عرضه کنند. بسیار مهم است که شرکت هلدینگ بداند در چه زمان باید از سهم حمایت کرد و در چه زمان و تا چه میزان باید سهم را در بازار عرضه کرد. در غیر این صورت، چنانچه حمایت ها به موقع نباشند یا عرضه‌ها بیش از حد لازم صورت گیرند، نقش مخربی ایفا خواهند کرد و به حقوقی بدنام تبدیل خواهند شد.
دسته دیگری از هلدینگ‌ها علاوه بر اداره دارایی‌های تحت مدیریت، پرتفویی از سایر سهام بازار را نیز در اختیار دارند و از این حیث، بخشی از وظایف آنها شبیه به شرکتهای سرمایه‌گذاری می شود.
شرکت های سرمایه‌گذاری به عنوان یکی از تخصصی‌ترین نهادهای بازار سرمایه نقش بسیار مهمی را در شکل‌دهی روندهای بازار ایفا می‌کنند. از آنجا که پرتفوی این شرکت‌ها عمدتاً شناور است، جهت شناسایی سود و یا بهینه‌سازی پرتفوی به صورت مداوم اقدام به خرید و فروش می‌کنند. خرید سهام در کف قیمتی و فروش آن در قیمت‌های مناسب، یکی از مهم‌ترین کارکردهای این نهادها است که در نقدشوندگی سهام بازار بسیار موثر است. به علاوه از آنجا که این شرکت ها بر اساس اساسنامه و نیز بر اساس الزامات دستورالعمل‌های سازمان بورس باید به صورت مداوم در بازار سرمایه حضور داشته باشند، امکان خروج نقدینگی زیاد توسط آنها چندان میسر نیست.
بنابراین می‌توان چنین گفت مادامی که شرکت های سرمایه‌گذاری متناسب با شرایط بازار اقدام به خرید و فروش سهام کرده و در زمان رکود بازار با فروش غیر منطقی، منجر به افزایش رکود نگردند، نقش را به خوبی در بازار ایفا می‌کنند .
شرکت های مشاوره سرمایه‌گذاری و سبدگردان ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نهادهای بسیار اثرگذار بر بازار سرمایه هستند. بخش قابل ملاحظه‌ای از دارایی‌های تحت اداره صندوق‌ها را پول‌های افراد حقیقی تشکیل می‌دهد و از این جهت رفتار حقیقی‌ها تعیین‌کننده نحوه عملکرد آنها خواهد بود. به طور مثال در زمان رکود بازار، بخش بزرگی از حقیقی‌های این صندوق‌ها اقدام به ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری می‌کنند و در این حالت صندوق ناچار است جهت تامین وجه، اقدام به فروش سهام کرده و به ناچار فشار فروش بیشتری به بازار وارد می کند.
افزایش تعداد و حجم منابع این صندوق‌ها در سالهای اخیر، آنها را به یکی از مهم‌ترین بازیگران بورس تبدیل کرده است. بنابراین چنانچه مدیران این صندوق‌ها از سهام بزرگ و با شناور بالا و نقدشونده جهت تشکیل پرتفوی صندوق انتخاب کنند در زمان ریزش بازار، هم خود و سهامداران صدمه کمتری می‌بینند و هم فشار کمتری به بازار وارد می‌شود.
در نهایت، صندوق‌های بازارگردانی که اخیرا با الزام سازمان بورس و فرابورس برای همه شرکت ها فعال شده در صورت جدی‌تر شدن و افزایش منابع در دسترس می‌توانند اثر بسیار خوبی بر روان شدن معاملات، حمایت از ارزش سهام، افزایش نقدشوندگی سهام و تسریع عبور از دوران رکود بازار بگذارند، مشروط بر آنکه از مدیریتی پویا و خردمند برخوردار باشند.
همه نهادهای حقوقی فوق، نقش بسزایی در روند بازار دارند و چنانچه کارکردهای آنها به خوبی مدیریت شود، منجر به افزایش اعتماد و حفظ سرمایه‌ها در بازار سرمایه در بلندمدت می‌شوند. نهادهای حقوقی باید آگاه باشند رفتار آنها نباید تابع رفتار سهامداران خرد باشد. در واقع سهامداران حقوقی، ارکان اصلی بازار سرمایه هستند که با ایفای به موقع نقش، بازار را در مسیر صحیح هدایت می‌کنند. به علاوه این نهادها می‌توانند از طریق تعامل با سازمان بورس و فرابورس، اشکالات ساختاری بازار را برطرف کرده و مانع قوانین و دستورالعمل‌های نادرست شوند.
