بازار سهام در بلاتکلیفی برجام

کارشناس بازارسرمایه با اشاره به بلاتکلیفی بورس گفت:احیای برجام منجر به کاهش انتشار اوراق قرضه، دور شدن از فضای رکود تورمی، رشد اقتصادی، نرخ بین بانکی ۱۶ تا ۱۷ درصدی می شود.

 روزبه شریعتی با انتشار مطلبی با عنوان " مسیریابی بورس تهران" در روزنامه دنیای اقتصاد اعلام کرد:  بازار سهام در شرایط بلاتکلیفی قرار گرفته است. سایر بازار‌‌‌های مالی نیز فضای سنتی‌‌‌تری دارند و سرمایه‌‌‌گذاران آن خیلی آکادمیک و اقتصادی نیستند که در مواقع ضروری بازار‌‌‌های جانشین را جایگزین کنند.

در این میان بازار سرمایه از ۱.۵ ماه گذشته وارد فضایی شده که نمی‌‌‌تواند متغیر‌‌‌ها را بصورت شفاف پیش‌‌‌بینی کند. در پی این موضوع ریسک‌گریز‌‌‌ها و حتی فعالان فعلی بازار سرمایه هم دچار بلاتکلیفی شده‌‌‌اند و اصطلاحا در یک برزخ هستند و نمی‌‌‌توانند اقدام به تصمیم‌‌‌گیری قاطعانه‌‌‌ کنند. بلاتکلیفی و عدم تصمیم‌‌‌گیری سریع موجب کاهش ارزش معاملات شده‌‌‌ است،‌‌‌ زمانی که این معیار در محدوده پایین به عنوان مثال ۲ هزار میلیارد تومان قرار گرفته این مهم نشان‌ می دهد فعالان اقتصادی قادر به مشخص کردن فعالیت‌‌‌های مالی برای سال آینده نیستند. چرا‌‌‌که دامنه بسیار وسیع از تمام اتفاقات، پیش‌‌‌روی آنها قرار دارد.

اتفاق بسیار بد، عدم توافق در بُعد مذاکرات هسته‌‌‌ای، رفتن پرونده ایران به شورای امنیت و فعال‌‌‌سازی ساز و کار ماشه توسط طرف‌‌‌های غربی که می‌‌‌تواند منجر به رشد شدید قیمت ارز، کاهش شدید ارزش پول ملی و کاهش فروش نفت ایران به ارقامی کمتر از ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه و اتفاقات احتمالی ناگواری که در پیش دارد یک طرف ماجرا خواهد بود. 

طرف دیگر که امید است سریع روی دهد، توافق بین ایران و طرفین غربی است که می‌‌‌تواند به ثبات در متغیر‌‌‌های اثر‌‌‌گذار اقتصادی اعم از نرخ ارز در محدوده فعلی،‌‌‌ همگرایی نرخ سامانه‌‌‌ نیما و سنا با یکدیگر،‌‌‌ افزایش شفافیت چشم‌‌‌انداز آتی شرکت‌‌‌ها و مسیر فروش نفت و صادرات غیر نفتی منجر شود. اکنون بازار بین دو نقطه متضاد قرار گرفته و در انتظار ضرب‌‌‌‌‌‌الاجلی است که از سوی طرف آمریکایی تا پایان ژانویه از سوی طرف روس تا آخر فوریه تعیین شده و از سوی طرف ایرانی که تاریخی برای آن تعیین نشده و فقط هدف را توافق بسیار مناسب اعلام کرده است.

آن‌‌‌چیزی که بازار برداشت کرده و فعالان اقتصادی از آن انتظار دارند این است که نهایتا تا آخر فوریه باید مقداری شفافیت بالا برود تا بتوان تصمیم‌‌‌گیری کرد. بنابراین انتظار می‌‌‌رود تا زمانی که تعیین تکلیف یا جدیتی که در وین ادامه پیدا کرده بصورت ملموس مشخص نشود، بازار با وضعیت فعلی به کار ادامه می‌‌‌‌‌‌دهد.

ابتدای معاملات شنبه نیز در پی انتشار اخباری مبنی بر اینکه توافق به سرعت در حال انجام است در معاملات صنایع برجامی اعم از خودرویی،‌‌‌ بانکی و‌‌‌ بیمه‌‌‌ای تا حدودی خود را نشان داد اما طبیعتا تا مشخص نشدن ابعاد سیاست خارجه، پول‌‌‌های بزرگ مسیر معاملاتی را برای تصمیم‌‌‌گیری مشخص نخواهند کرد. مخصوصا پول‌‌‌هایی که عمدتا به سمت صندوق‌‌‌های درآمد ثابت یا بانک‌‌‌‌‌‌ها میل پیدا می‌‌‌کنند.

طبیعتا انتظار می‌‌‌رود در صورتی که توافق صورت بگیرد انتشار شدید اوراق قرضه برای امورات جاری کاهش پیدا کند و منجر به دور شدن از فضای رکود تورمی شود و فضا به سمت گشایش‌‌‌ها و رشد اقتصادی، نرخ بین بانکی در محدوده ۱۶ الی ۱۷ درصد تغییر جهت دهد. این مهم می‌‌‌تواند چشم‌‌‌انداز مطلوبی برای بازار سرمایه ایجاد کند. 

نزولی بودن بازار سرمایه بیشتر نشان از خلاء حضور خریدار دارد و فروشنده هر چند به مقدار کم، باعث می‌‌‌شود قیمت‌‌‌ها تا حدودی به سمت پایین سوق پیدا کند. این اتفاق نیز از خاصیت‌‌‌های بازار نقدشونده است. پیش‌‌‌بینی می‌‌‌‌‌‌شود با مشخص شدن ابعاد مختلف برجام، بازار سرمایه نیز بتواند مسیر مطلوب‌‌‌ تری را پی‌‌‌ بگیرد. بازار‌‌‌های مالی با چالش روانی، مقداری با سلب اعتماد همراه می‌‌‌‌‌‌شوند.

اکنون پیام مثبت از وین به تهران مخابره می‌‌‌شود،‌‌‌ نرخ نیما نیز در محدوده ۲۴هزار تومانی قرار گرفته اما با توجه به سابقه کوتاه‌مدت یک سال اخیر بازار و تجربه فعالان اقتصادی از ضد و نقیض‌‌‌هایی که قانون‌‌‌گذار (مجلس و دولت) به بازار سرمایه پالس داده،‌‌‌ مقداری به فضای بی‌‌‌اعتمادی دامن زده است.

دولت قبل از بازار سهام تامین مالی کرد و از فروش سهام به مردم به عنوان افتخار در کارنامه کاری گفت. دولت جدید نیز که از منتقدان شدید دولت قبل بوده و داعیه‌‌‌دار اصلاح بازار سرمایه در ۳ روز و نمو آن به عنوان موتور اصلی اقتصاد بود، متاسفانه به وعده‌‌‌‌‌‌ها عمل نکرد. مضاف بر اینکه در پیش‌‌‌نویس اولیه سازمان برنامه و بودجه برای بودجه ۱۴۰۱ چنان ارقام عجیبی در حوزه نرخ فروش انرژی برای شرکت‌‌‌های بورسی چیده شد که این مهم ناامیدی مفرط را به بازار سهام القا کرد.

پس از اینکه صدای اهالی بازار سرمایه بلند شد و اعتراضاتی مبنی بر استفاده از فرمول‌‌‌های غلط برای خوراک پتروشیمی‌‌‌ها و مواردی از این قبیل به گوش رسید، همگی باعث شد چالشی در بازار شکل بگیرد. در ادامه نیز ۱۰ فرمان صادر شد. در یک هفته گذشته اعلام شد ۱۰ فرمان به عنوان پیوست اضافه نشد و موارد بسیار متعددی از این قبیل، موضوعات رفت و برگشت‌‌‌‌‌‌هایی هستند که در دولت وجود دارد. 

تمام اینها باعث تشدید بی‌‌‌اعتمادی در بازار سرمایه می‌‌‌شود. سرمایه‌‌‌گذاری که دارای سرمایه اندکی بوده یقینا در پی چنین اتفاقاتی به سمت سفته‌‌‌بازی و نوسان‌‌‌گیری کوتاه‌مدت سوق پیدا خواهد کرد. سرمایه‌‌‌گذار بزرگ هم که همیشه به دنبال سرمایه‌‌‌گذاری مولد است به جای اینکه در بانک و بدون ریسک سرمایه‌‌‌گذاری کند با بررسی بازار‌‌‌ها مشاهده می‌‌‌کند طی یک سال اخیر به هیچ عنوان نمی‌‌‌تواند سرمایه‌‌‌گذاری بلندمدت داشته باشد.

این قشر سرمایه‌‌‌گذار معتقد است اختلاف‌نظر در دولت برای حوزه مالیات، نرخ خوراک، نرخ سوخت و... می‌‌‌تواند چشم‌‌‌انداز سرمایه‌‌‌گذاری را با تغییرات فاحشی همراه کند. بنابراین سرمایه‌‌‌گذار بزرگ هم با بی‌‌‌اعتماد شدن به چنین شرایطی اقدام به کناره‌‌‌گیری از معاملات خواهد کرد. مجموع بی‌‌‌اعتمادی‌‌‌ هایی که طی ۲ سال گذشته شکل‌‌‌گرفته، باعث می‌‌‌‌‌‌شود بازار سهام نتواند پالس مثبت از سمت وین را بپذیرد و در جریان داد و ستد‌‌‌های روزانه لحاظ کند.

بنابراین تا زمانی که نرخ ۲۲ و ۲۳ درصدی را می‌‌‌توان از بانک‌‌‌ها دریافت کرد و نرخی بیش از ۲۱ درصد از صندوق‌‌‌های درآمد ثابت گرفت، سرمایه‌‌‌گذار بزرگ ترجیح می‌‌‌دهد قسمت اعظم پول را به چنین بازاری تزریق کند. نهایتا تا یک ماه آینده با رقم خوردن اتفاقات مطلوبی در وین مقداری تکلیف مذاکرات هسته‌‌‌ ای مشخص خواهد شد. در چنین حالتی بازار سرمایه می‌‌‌تواند بصورت شفاف‌‌‌تر اقدام به تصمیم‌‌‌‌‌‌گیری کند.