سهام بین
بررسی میزان تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی یکی از مهم‌ترین چالش‌های این گروه صنعتی است که در این مقاله به طور کامل به آن می‌پردازیم.
متاسفانه رویه رایج دولت برای جبران کسری بودجه به صنعت پتروشیمی لطمات زیادی وارد کرده که باعث خروج میلیاردها تومان سرمایه از بورس شده است. همچنین، کاهش تولیدات این صنعت مادر توانسته روی حوزه‌های دیگر نیز تاثیر بگذارد و اقتصاد کشور را با چالش مواجه کند. علاوه بر موضوع خود نرخ خوراک، شیوه تعیین این نرخ در ماه‌ها و سال‌های اخیر نیز مورد مناقشه بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی و کارشناسان بوده است. به همین جهت در این مقاله بر آن شدیم تا به بررسی تاثیرات افزایش نرخ خوراک بر پتروشیمی‌ها و شاخص بورس بپردازیم.
در ادامه به معرفی انواع خوراک پتروشیمی‌ها، چالش قیمت گذاری خوراک آنها، فرمول محاسبه نرخ خوراک، تاثیر افزایش نرخ خوراک بر نمادهای بورسی و قیمت گذاری شناور و یا ثابت خوراک می‌پردازیم.
خوراک پتروشیمی چیست؟
با توجه به اینکه سوخت‌های فسیلی چون زغال سنگ، نفت خام، گاز طبیعی و مایعات آن، منابع اصلی پتروشیمی‌ها هستند، تنها 9 تا 10 درصد از تولیدات جهانی از این سوخت‌ها در نهایت به عنوان ماده اولیه در کارخانه‌های پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد اولیه اصلی این کارخانه‌ها شامل گاز طبیعی، مایعات گاز طبیعی یا NGL و مواد اولیه مایع نفت (نفتای سبک و سنگین) است. NGLها نیز شامل پروپان، اتان، بوتان و پنتان به اضافه C5 بوده که به بنزین طبیعی معروف است.
از گاز طبیعی در درجه اول برای تولید برق، مصارف گرمایشی، صنعتی، تجاری، مسکونی و حمل و نقل استفاده می‌شود. NGLها نیز از مواد اولیه تولید اتیلن هستند. از کاربردهای نفتای سنگین نیز می‌توان به جداسازی مواد آروماتیک (بنزین، زایلن و تولوئن) و تولید بنزین اشاره کرد. بعلاوه، اتیلن، پروپلین، بنزن، بوتلین، زایلن و تولوئن اجزای سازنده پلاستیک‌ها هستند. از عوامل مهم انتخاب مواد اولیه در کارخانه‌ها می‌توان به در دسترس بودن، میزان مصرف برق، هزینه‌ها و سبد محصولات مورد نیاز اشاره کرد.
پتروشیمی‌های خوراک مایع و خوراک گازی
در کشور ایران بیشتر پتروشیمی‌ها از خوراک گاز به عنوان ماده اولیه خود استفاده می‌کنند. خوراک گاز به دو نوع خوراک گاز اتان و گاز متان تقسیم می‌شود. الفین‌ها یعنی پروپلین، اتیلن، پلی پروپلین و پلی اتیلن محصولاتی هستند که از گاز اتان و یا فراورده‌های نفتی مایع پعنی پروپان، رافینیت و بوتان تولید می‌شوند. خوراک مایع نیز شامل نفت‌ها و میعانات گازی هستند.
برای نمونه، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، پردیس، مارون، زاگرس، خراسان، خارک، شیراز و فناوران از خوراک گازی استفاده می‌کنند. مواد اولیه پتروشیمی‌های شازند و فارابی تنها از خوراک مایع است و پتروشیمی‌های جم، آبادان، امیرکبیر و اصفهان از خوراک مایع و گاز به صورت ترکیبی استفاده می‌کنند.
چرا قیمت گذاری خوراک برای پالایشی‌ها چالش برانگیز است؟
موضوع قیمت گذاری خوراک پتروشیمی‌ها تاثیر بسزایی در میزان سودآوری این نمادها دارد و به یک چالش اساسی در این صنعت تبدیل شده است. فرمول قیمت گذاری خوراک مایع ثابت است و چالش اصلی در قیمت گذاری خوراک گازی مشاهده می‌شود. قیمت خوراک پتروشیمی‌هایی که از مواد اولیه گازی استفاده می‌کنند، معادل 95 درصد از بهای محموله‌های صادراتی نفتی تعیین شده است. در نتیجه حاشیه سود پتروشیمی‌های خوراک مایع مشخص است و کم تر از این بایت دچار نوسان می‌شود اما حاشیه سود این پتروشیمی‌ها از حاشیه سود پتروشیمی‌های گازی کم‌تر است.
قیمت گذاری خوراک گاز در سال‌های اخیر با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است و همواره دولت نگاه ویژه‌ای به جهت درآمدزایی و جبران کسری بودجه خود به آن داشته است. قبل از قانون هدفمندسازی یارانه‌ها قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها بر اساس قانون بودجه سال 1387 معادل 690 ریال بوده است اما قیمت این خوراک بعد از هدفمندی یارانه‌ها به 700 ریال افزایش پیدا کرد و در قانون بودجه سال 1393 قیمت آن به 13 سنت در هر مترمکعب رسید. در این شرایط تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی کاملا واضح است.
فرمول محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها
درحال حاضر بر اساس اعلام دبیر کل انجمن صنفی صنعت پتروشیمی، قیمت خوراک پتروشیمی‌ها معادل 7 هزار تومان و قیمت سوخت به 4 هزار تومان افزایش یافت اما نحوه محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی چگونه است؟ برای محاسبه خوراک پتروشیمی‌ها، نصف متوسط قیمت گاز داخلی و قیمت گاز در چهار هاب گازی را با هم جمع و میانگین آنها را محاسبه می‌کنیم. با کمک این روش قیمت داخلی گاز به صورت ماهانه محاسبه می‌شود.
از آنجایی که نصف متوسط قیمت گاز در چهار هاب ورودی برابر با 25 سنت و نصف متوسط قیمت گاز داخلی حدود 2 تا 2.5 سنت است. بر اساس قیمت دلار، نرخ پتروشیمی‌ها معادل 13.75 سنت بدست می‌آید که اگر این مقدار را در دلار 28,500 تومانی ضرب کنیم، نرخ خوراک 3,900 تومان بدست می‌آید. اما با افزایش قیمت دلار، نرخ خوراک نیز افزایش می‌یابد.
تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی
افزایش نرخ خوراک و تمایل به خام فروشی
تصمیم دولت مبنی بر اعمال یک قیمت ثابت ریالی برای خوراک پتروشیمی‌ها منجر به تعطیلی پتروشیمی‌ها در زنجیره تولید متانول شد. کاهش تولیدات این صنعت می‌تواند به صنایع دیگری چون نساجی، خودرو و لوازم خانگی نیز ضرر برساند و موجب کاهش تولیدات آنها نیز بشود. کاهش تولید، کاهش سود خالص را در پی خواهد داشت و در نتیجه قیمت سهام پایین می‌آید.
کاهش درآمد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در پی کاهش قیمت محصولات جهانی، قیمت نهایی محصولات پتروشیمی نیز با کاهش همراه بوده است. با توجه به افزایش نرخ دلار و نرخ خوراک و از طرفی کاهش قیمت محصولات، ما شاهد کاهش درآمد کارخانجات پتروشیمی بوده‌ایم. در نتیجه قیمت سهام آنها نیز در سال‌های اخیر نزولی بوده است.
بُعد روانی
همانطور که همه ما می‌دانیم انتشار ناگهانی یک خبر در بازار سرمایه می‌تواند در کسری از ثانیه شاخص بورس را صعودی یا نزولی کند. بُعد روانی نیز یکی از موارد تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی است. از زمانی که دولت افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را رسانه‌ای کرد، موج عظیمی از سرمایه گذاران، سرمایه‌های خود را از این گروه بورسی بیرون کشیدند و ما شاهد خروج میلیاردها تومان سرمایه از بازار بورس شدیم.
نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، ثابت یا شناور!
تعیین میزان تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی از موضوعات چالش برانگیز در دولت بوده است. درحال حاضر شرایط کارخانجات پتروشیمی به گونه‌ای است که اگر خوراک ارزان در اختیارشان قرار نگیرد، قادر به ادامه حیات نیستند. اما این نکته را نیز باید در نظر داشت که اگر خوراک با قیمت پایین عرضه شود، ضررهای زیادی به درآمدهای ارزی کشور می‌زند که به نفع دولت و مردم نیست. بنابراین باید یک راه میانه و منصفانه‌ای برای تعیین نرخ خوراک وجود داشته باشد تا مشکلات حل شوند.
متاسفانه در حال حاضر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به صورت ثابت از طرف دولت ارائه شده است. چراکه با افزایش قیمت خوراک، شرکت‌های پتروشیمی باید خود را ارتقا دهند تا تولید برایشان به صرفه باشد. بنابراین دولت باید به دنبال یک فرمول با دامنه نوسان بالا و مناسب حال کشور باشد تا از ضررهای احتمالی این صنعت جلوگیری کند. چراکه این گروه تاثیر بسزایی در کل بازار سرمایه دارد و ریزش آن باعث ریزش کل شاخص بورس خواهد شد.
تاثیر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بر شاخص بورس
قیمت گذاری‌های دستوری مجموعه وزارت نفت برای افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در سال‌های اخیر و بدون هماهنگی با شرکت‌ها و ذی نفعان بازار، باعث سقوط تاریخی شاخص بورس شده است. بر اساس تصمیمات دولت، نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به صورت محرمانه تا 7 هزار تومان افزایش یافت. با اجرای این مصوبه، سهام شرکت‌ها پتروشیمی 100 هزار میلیارد تومان سقوط کردند و 52 هزار میلیارد تومان ضرر به آنها وارد شد.
این افزایش نرخ خوراک باعث ایجاد نگرانی و سردرگمی میان سرمایه گذاران شد و بسیاری از آنها سرمایه خود را از بازار سرمایه خارج کردند. این خروج میلیاردی سرمایه باعث ریزش شاخص بورس شد. با توجه به اینکه نمادهای گروه پتروشیمی دارای بیشترین حجم معاملات هستند، صف‌های فروش آنها تاثیر زیادی روی شاخص کل بورس و دیگر نمادهای زیر گروه گذاشت. در این شرایط، تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی بر روی کل بازار سرمایه مشاهده شد.
افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها چه تاثیری بر نمادهای پتروشیمی و کل بازار سرمایه دارد؟
بررسی تاثیر افزایش نرخ خوراک بر روی نمادهای گروه پتروشیمی یکی از موضوعات جنجال برانگیز است که در این مقاله به بررسی آن پرداختیم. پتروشیمی‌ها به طور کلی از دو نوع خوراک مایع و گاز استفاده می‌کنند. اما قیمت گذاری‌های دستوری خوراک این صنعت از زمان هدفمند سازی یارانه‌ها توانسته تاثیر زیادی بر نمادهای پتروشیمی و کل شاخص بورس بگذارد. این افزایش قیمت باعث کاهش درآمد شرکت‌های پتروشیمی و تمایل بیشتر آنها به خام فروشی شده است. در نهایت این شرایط توانسته باعث ریزش تاریخی بازار بورس شود.
